-
1868ko Iraultza Loriatsuaren ondoren Espainian bizi izan zen aldia da, sei urte iraun zuena. Garai honetan saiakera demokratiko garrantzitsuak egin ziren: 1869ko Konstituzio aurrerakoi eta akonfesionala, Amadeo I.aren monarkia, I. Errepublika eta sufragio unibertsala ezarri ziren. Hala ere, barne-gatazka politikoak, krisi ekonomikoak eta karlisten altxamenduek egonkortasuna oztopatu zuten, eta 1874ko estatu kolpeek amaiera eman zioten.
-
1873 eta 1874 artean Espainian izan zen sistema politikoa izan zen, Amadeo I.a abdikatu ondoren aldarrikatua. Errepublikarrek estatu deszentralizatu bat sortu nahi zuten, eta lau presidente izan zituen (Figueras, Pi i Margall, Salmerón eta Castelar).
-
1874an Madrilen, Pavía jeneralak Gorteak indarrez desegin zituen estatu kolpea izan zen. I. Errepublikaren amaiera ekarri zuen. Ondoren diktadura militar labur bat ezarri zen. -
1874an Sandhurst hirian (Frantzian), Alfonso XII.ak sinatutako dokumentua izan zen. Errege gisa bere ikuspegi konstituzionala eta bateratzailea aurkeztu zuen. Manifestuak Berrezarkuntzari zilegitasuna eman zion -
1874an Sagunton (Valentzia), Martínez Campos jeneralak egindako altxamendu militarra izan zen. I. Errepublikaren amaiera eta Alfonso XII.aren tronuratzearen hasiera ekarri zuen, Borboien Berrezarkuntzari hasiera emanez. -
Espainiako historiaren aldi bat (1874-1923), zeinean monarkia borboikoa berrezarri zen. Antonio Cánovas del Castillok diseinatutako sistema politiko bat ezarri zen, bi alderdi nagusiren (kontserbadoreak eta liberalak) txandaketan oinarritua, baina kazikismoaren bidez ustelkeriak markatua. Egonkortasun erlatiboa ekarri bazuen ere, ez zuen beti modernizazio ekonomikorako bidea erraztu
-
-
1876an Espainian onartutako konstituzioa izan zen, Hirugarren Gerra Karlista amaitu ondoren. Antonio Cánovas del Castillok diseinatu zuen, eta Berrezarkuntzako sistema politikoaren oinarria jarri zuen. Erregearen eta Gorteen arteko subiranotasun partekatua ezarri zuen, sufragio zentsitarioarekin. Denborarekin, hauteskunde-iruzur bidez, bi alderdi nagusiak (liberalak eta kontserbadoreak) txandakatzen ziren boterean -
Boto-eskubidea baldintza ezberdinetara mugatzen duen sufragio-sistema da. Espainiaren kasuan, XIX. mendean diru edo ondasun maila jakin bat duten gizonentzat mugatzen zen. Liberal Moderatuek defendatu zuten. Horren ondorioz, populazioaren zati txiki bat bakarrik, burgesiak, botoa emateko eskubidea zuen
-
PSOE (Espainiako Langile Alderdi Sozialista) 1879an Pablo Iglesiasek sortu zuen. Espainiako alderdi sozialistarik zaharrena da, eta langileen eskubideen aldeko borrokan funtsezko papera izan zuen. Hasieran marxismoan oinarritua bazen ere, pixkanaka sozialdemokraziara eboluzionatu zuen. -
Sagastak zuzendutako alderdi politikoa izan zen, eta Berrezarkuntzako Alderdi Dinastikoetako bat. Liberalismoa pixkanaka ezartzea zuen helburu, eta hauteskunde-sistema zabalagoa, askatasun indibidualak eta zenbait gizarte-erreforma bultzatu zituen, betiere monarkiaren esparruan
-
-
Pablo Iglesiasek 1888an sortutako sindikatua da, sozialismo marxistaren printzipioetan oinarrituta. XX. mendearen hasieran Espainiako langile mugimenduko sindikatu garrantzitsuenetako bat izan zen -
Herritar guztiek, inor baztertu gabe, botoa emateko eskubidea duten hauteskunde-sistema da. Sufragio unibertsala konstituzio eta hauteskunde-legeek ezartzen dute, eta herritarren parte-hartze politikoaren oinarria da
-
1895ean Sabino Arana Goirik sortutako alderdi politikoa da. Haren ideologia euskal nazionalismoan oinarritzen da. XIX. mendearen amaieran eta XX. mendean zehar, Euskal Herriko alderdi politiko nagusietako bat bihurtu zen, eta autonomia politikoa eta Euskal Herriko foruen berrezarkuntza defendatu ditu beti -
1898ko kolonien galeren ondoren sortutako mugimendu intelektual eta politikoa. Espainia modernizatu eta politika garbitu nahi zuen, herrialdearen atzerapenari irtenbidea bilatuz.
-
-
Algecirasko Konferentzia. 1906an Espainiako Algeciras hirian egindako nazioarteko bilera izan zen, Marokoko kontrol koloniala zeinek izango zuen erabakitzeko. Frantzia eta Alemaniaren arteko tentsioa baretu nahi zen, eta Espainia bitartekari gisa aritu zen, protektoratu txiki bat lortuz iparraldeko kostaldean. Konferentziak Marokoko banaketa sendotu zuen eta lehen Mundu Gerraren aurreko lehia inperialisten adibide argia izan zen.
-
Espainiaren eta Rifen tribuen arteko gatazka luzea izan zen. 1909ko Aste Tragikotik 1927ra arte luzatu zen, eta Abd el-Krim buruzagiaren erresistentziak Annualeko hondamendia bezalako porrot handiak eragin zituen. Azkenean, 1925eko Alhucemaseko lehorreratzeak gerra amaitu zuen.
-
1909ko uztailean Bartzelonan izandako matxinada bortitza izan zen. Marokoko gerrara soldaduak bidaltzearen aurka hasi zen, baina azkenean gatazka sozial eta antiklerikalean bihurtu zen. Gobernuak armadarekin zapaldu zuen, ehunka hildako eraginez -
1910ean Bartzelonan sortutako sindikatu anarkosindikalista da. Langile mugimendu iraultzailean eragin handia izan zuen, eta XX. mendearen hasieran Espainiako sindikaturik handiena bihurtu zen, batez ere Katalunian eta Andaluzian. -
1912ko Fezko Itunaren ondoren, Espainiak Marokoko iparraldean ezarritako eremu koloniala izan zen. Espainiak administrazioa eta defentsa kontrolatzen zituen, Frantziak gainerako lurraldea zuela. Honek gatazka ugari sortu zituen, Rifen gerra barne
-
Frantziak eta Espainiak Marokoko lurraldeak banatzeko sinatutako akordioa izan zen. Horren ondorioz, Espainiak iparraldeko protektoratua eskuratu zuen -
Egonkortasuna kolokan jarri zuten hiru krisi politiko, militar eta sozial garrantzitsu izan ziren. Hasteko, armadaren krisia izan zen, Defentsa Batzordeak sortu baitziren, armadako kideen egoera hobetzeko helburuarekin. Bigarrenik, krisi politikoa izan zen, Asanblada Parlamentarioak (kataluniar diputatuek deituta) gobernuari erreformak egiteko eskatu baitzioten. Eta, azkenik, krisi soziala, UGT eta CNT sindikatuek greba orokor iraultzaile bat deitu baitzuten.
-
1921ean Marokoko Rif eskualdean Espainiako armadak pairatutako porrot militar handia izan zen. Abd el-Krimen tropek espainiar soldaduak garaitu zituzten, milaka hildako eraginez eta Marokoko gerraren krisia areagotuz. -
-
Primo de Riveraren diktaduraren lehen etapa izan zen, 1923tik 1925era. Boterea armadako kideek kontrolatzen zuten zuzenean, eta helburua ordena publikoa sendotzea eta Marokoko gerra amaitzea izan zen. Politika zibilak bigarren planoan geratu ziren
-
Primo de Riveraren diktaduraren bigarren fasea izan zen. 1925etik aurrera militarrek atzean jarraitu arren, gobernua zibilen esku utzi zen neurri handi batean. Ekonomiaren modernizazioa, azpiegitura-proiektuak eta korporatibismoaren bidez gizarte-kontrola izan ziren garai honen ezaugarri nagusiak.
-
1925ean, Espainiako eta Frantziako armadek egindako operazio militar arrakastatsua izan zen Marokon. Abd el-Krimen matxinadari amaiera emateko funtsezkoa izan zen eta Rifen gerraren bukaera ekarri zuen