-
Karlos II. Heriotza
Karlos Il. a Espainiakoa 1700eko azaroaren 1ean hil zen. Bere heriotzak Espainiako Ondorengotza Gerra piztu zuen, Borboien eta Habsburgotarren artean. Azkenean, Felipe V.a, Espainiako errege bihurtu zen. -
Period: to
Ondorengotza gerra
Ondorengotza Gerra 1701-1714 bitartean gertatu zen. Gatazka dinastikoa izan zen, Karlos Il. a Espainiakoaren heriotzaren ondorioz sortua. Borboi eta Habsburgotarren arteko borroka izan zen, eta
Europako potentziak parte hartu zituen.
Gatazka Utrechteko Itunarekin (1713) ,eta Rastatteko Itunarekin (1714)amaitu zan.
Felipe Va Borboiak Espainiako tronua mantendu
zuen, baina Frantziari lurralde batzuk ematea behartu zuten.
Gatazka honen ondorioak handiak izan ziren Europako botereen orekan. -
Karlos Artxidukea enperadore bihurtu zen
Karlos Artxidukea enperadore bihurtu zen
Karlos Artxidukea, Karlos V.a izenaz ere ezaguna, 1519an Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadore bihurtu zen.
Bere erreinuan, Europako zenbait lurralde bateratzen saiatu zen, eta Espainiako errege izendatua izan zen, 1516an1. Haren erreinuan, Espainiako Inperioa eta Alemaniako Erresuma batu zituen, eta horrek Europako politika asko aldatu zuen. -
Period: to
Utrechko Ituna
Ituna 1724 Luis 1. heriotza
Utrechteko Ituna 1713an sinatu zen, Espainiako Ondorengotza Gerra amaitzeko. Itun honek Espainiak Europako zenbait lurralde galdu zituen, hala nola Gibraltar, Menorca, Sizilia, Napoli eta Sardinia. Britainia Handiari, ordu arte Espainiak zuen esklaboen salerosketaren monopolioa eta itsasoko merkataritzaren nagusitasuna lortu zituen.
Itunak Frantziak Alsazia eskuratzea eta Espainiako tronua Borboien dinastian mantentzea onartu zituen. -
Luis I. heriotza
Luis I.a Espainiakoak, Felipe V.a erregearen semea, 1724ko urrian hil zen, bere erreinaldia 229 egun iraun zuen, Espainiako erreinaren historiako laburrena izan zelako. Bere heriotza oso gazte izan zen,
17 urtekoa, eta Felipe V.a berriz tronura igo zen.
Luis la ez zuen ondorengotza izan, eta Felipe V.a bere seme Fernando (Fernando Vl.ak) izendatu zuen bere oinordeko. -
Hirugarren familia ituna
Hirugarren Familia Ituna 1761eko abuztuaren 15an sinatu zen, Luis XVI.a Frantziakoak eta Karlos IlI.a Espainiakoak bitartean. Itun honek bi monarkak Inglaterraren aurkako aliantza bat egiteko
sinatu zuten. Itunaren ondorioz, Espainia eta Frantzia batera borroka egin zuten, baina azkenean Britainia Handiak nagusitu zituen. -
Period: to
Karlos IV. boterea
Karlos IV.a Espainiakoak, 1788an tronura igo zen. Bere erreinaldia, 1808ra arte iraun zuen, baina erreinuan zailtasun gehiago izan zituen, bere gizon nagusia Manuel Godoy kontrola baitzuen. 1808an, Aranjuezko matxinadan, Karlos IV.a abdikatu zuen bere semea, Fernando VIl.a ordezkari.
Azkenean, Karlos IV.a Napolin dagoen exilioko bizitza bizi zuen, eta 1819an hil zen. -
Luis XVI. ejekuzioa
Luis XVI.a Frantziakoak 1793ko urtarrilaren 21ean exekutatu zuten,
Frantziako Iraultzan gertatu zen gertaera garrantzitsuena.
Luis XVI.a, Frantziako erregea, heriotza sententziara igo zuten "traizioa" eta "Frantziaren kontra"ko ekintzaengatik.
Exekuzioa Parisko Place de la Révolution plazan egin zen, guillotinaren bidez.
Bere heriotza Frantziako Iraultza eta Europako historiaren bihurtinguneetako bat izan zen. -
Trafagarreko guda
1805eko urriaren 21ean gertatu zen, Napoleondar Gerretan, Trafalgar lurmuturrean, Espainian, gertatu zen itsas borroka handia izan zen. Britainiar Itsas Armada, Horatio Nelson almirantearen gidaritza batez, frantziar eta espainiar itsas armadaren batukin borrokatu zen. Gudua britainiarren garaipenarekin amaitu zen, eta horrek Napoleonen planak hautsatu zituen.
Inglaterraren aurkako espedizioa burutzeko, baina gudua Britainia Handiaren nagusitasuna itsasoan berretsi zuen. -
Fontaineluoko ituna
Fontainebleauko Ituna 1807an sinatu zen Napoleonek Espainia eta Portugal inbaditzeko baimena eman zion akordio gisa.
Espainiak Frantziari lurraldea zeharkatzeko baimena eman zion, eta bi herrialdeek Portugal inbaditu zuten. Inbasioaren ondoren, lurrak banatu zituzten: iparraldea Parmako Carlos Luisen esku geratu zen, erdialdea Britainia Handiari eman zioten, eta hegoaldea Manuel Godoyri eta bere familiari. -
Espainiako Independentzia gerra
Espainiako Independentzia Gerra Espainiako herriak Jose Bonaparte monarka frantziarraren aurka egindako matxinada armatua izan zen. Espainia ez zen bakarrik askatzeko gai, eta Frantziako nagusitasunetik askatu bazen britainiarren esku-hartzeari eta Wellington jeneralari esker izan zen. Fernando VII.a Espainiako erregerik txarrenetarikoa izan zen.
Jose Bonaparte bera baino errege hobea izan zen, eta Espainiako tronutik pasatzeak ideia liberalak eta aurrerakoiak sartzea ahalbidetu zuen -
Aranjuezeko matxinnada
Aranjuezko Matxinada 1808ko martxoaren 17-19an gertatu zen eta Espainiako Independentzia Gerra hasiera markatu zuen. Helburu nagusia Manuel Godoy ministroa kargutik kentzea eta Karlos Vaktronua Fernando VIl. semeari uztea izan zen. Karlos Makabdikatu zuen eta Fernando VII. errege bihurtu zen.
Napoleonen inbasioak egoera konplikatu zuen, eta Espainiako herriak bere independentzia berreskuratzeko borrokatu zuen. -
Period: to
Independentzia gerra
1808-1814 urteetan gertatu zen, Napoleondar Gerretan sartuta.
Napoleonek bere anaia Jose Bonapartea Espainiako tronura jarri nahi izan zuen, baina espainiarrek frantsesen aurka matxinatu ziren. Gerraren hasieran, espainiar gerrillariak frantsesekin borrokatu zuten, eta geroago, Espainia, Portugal eta Britainia Handia bateratuta, frantsesak Iberiar Penintsulatik kanporatu zituzten. Azkenik, 1814an Espainia bere independentzia lortu zuen eta Fernando VII.a errege berriak tronua hartu zuen. -
Erresistentzia Cadizen
Cadizeko Erresistentzia 1810eko hamarkadako gertaera garrantzitsuena izan zen Espainiako Independentzia Gerran. Napoleonek Espainia inbaditu zuenean, Cadiz izan zen frantsesekin borrokatu zuten azken hiria, eta bertan bildu zen Espainiako Batzorde Zentrala. Erresistentzia honetan, liberalak, ilustratuak eta burgesia frantsesekin ihesi joandakoak parte hartu zuten. Cadizko Gorteak ere bertan bildu ziren, eta 1812an Espainiako lehen konstituzioa, La Pepa deiturikoa, aldarrikatu zuten. -
Period: to
Sei urteko Absolutista
Sei urteko Absolutista Fernando VII.a Espainiako erregearen erreinuan gertatu zen, non absolutismoa berrezarri zuen eta 1812ko Konstituzioa indargabetu zuen.
Fernando VIl.a, Napoleonen inbasioan atxilotua izan ondoren, 1814an itzuli zen Espainiara eta absolutismoa berrezarri zuen1. Goberzioa zituen sei urtean, Espainia ekonomikoki, sozialki eta politikoki ahuldu zituen, eta herriko deskontentuak areagotu ziren. -
LA PEPA
-
Cadizeko konstituzio liberala
Espainiako lehen konstituzio liberala izan zen, Cadizeko Gorteek aldarrikatua 1812ko apirilaren 19an, San Jose eguna izanik. Honek "La Pepa" ezizenaz ere ezagutzen da. Konstituzio hau Independentzia Gerran eta Napoleonen inbasioan gertatu zen unean sortu zen. Haren helburu nagusia Espainiako monarkia konstituzionala eta botereen banaketa aldarrikatzea zen.
Konstituzioak oinarrizko eskubide eta askatasunak ere biltzen zituen, hala nola askatasun zibila, prentsa-askatasuna eta jabetza
eskubidea. -
Fernando VII. Espainara itzuli
Fernando VII.a Espainiara 1814ko otsailaren 22an itzuli zen, Napoleonen inbasioa amaitu eta José Bonaparte kargutik kendu ondoren. Bere itzulera Madrilen jaiak eta gozozko agurra jaso zituen, baina gero, absolutismoa berrezarri eta 1812ko Konstituzioa
indargabetu zituen. -
Period: to
Hiru urteko Liberala
Hiru urteko Liberala (1820-1823) Fernando VIl.a erregearen erreinuan gertatu zen, non 1812ko Konstituzioa berrezarri zen eta liberalen botereak gora egin ziren. Rafael del Riego koronelak gidatutako altamenduak Fernando VIl.a konstituzioa onartu behar izan zuen. Gobernu konstituzionalak liberalen aldeko erreformak bultzatu zituen, baina 1823an frantses soldaduak Espainiara sartu ziren eta absolutismoa berriro ezarri zen. -
Period: to
Lehen kartistaldia
Espainian gertatu zen gerra zibil bat izan zen, Fernando VIl.a erregea hil zenean hasi eta Karlos Maria Isidro infantea Espainiako tronua aldarrikatu zuen. Gerra zibilak bi talde nagusi izan zituen: karlistak (Karlosen aldekoak) eta liberalak (Elisabet Il.a infantearen aldekoak). Lehen Karlistaldia, bereziki, Hego Euskal Herrian indartsu izan zen, bertako foruak eta subiranotasuna defendatuz. Gerra 1839an amaitu zen, liberalen garaipenarekin eta foruak galdu zirenean. -
Period: to
Bi urteko Progresista
Fernando VIl.a erregearen erreinuan gertatu zen, non progresistek boterean izan ziren bi urtean. Baldomero Esparterok gidatutako altamendu militarrak hasi zituen, eta horrek Leopoldo O'Donnell jeneralaren gobernua eten zuen. Progresistek legedia, administrazioa eta ekonomia aldatzeko saiakerak egin zituzten, baina 1856an Esparterok dimititu zuen eta moderatuek berriro boterea hartu. -
Glorosia Iraultza
Glorosia Iraultza (1868) Espainiako historia nagusia izan zen, non Isabel Il.a erreina kargutik kentzea eta Sexenio Demokratikoa hasi zen. Iraultza militarrak eta zibilak bateratuta, liberalen aldeko altamenduak gertatu ziren, eta 1868ko azaroan Isabel II.a erreina
erbesteratu egin zen. -
Period: to
Monarkia demokratikoa
Amadeo I.a Espainiako erregeren erreinuan gertatu zen, non Espainia monarkia konstituzionala eta demokratikoa izan nahi zuen. Amadeo l.a erregeak erreforma ekonomiko eta sozialak bultzatu zituen, baina oposizioa handia izan zen, noblezia tradizionalak, klero katolikoak eta karlistak barne. 1873an, erreinuaren instabilitateak eta oposizioak aprobetxatuz, Amadeo l.a koroa utzi eta Espainiako Lehen Errepublika proklamatu zen. -
Period: to
Lehen errepublika
Espainiako Lehen Errepublika (1873-1874) Espainiako historia nagusia izan zen, non monarkia abolitu zen eta errepublika proklamatu zen. Gobernu federala izan zen, baina oso kortsatu izan zen, lau presidente izan zituen bi urtean. 1874an, Martinez Campos jeneralak altamendu militar bat gidatu eta Borboien monarkia berrezarri zuen, errepublika amaituz -
Alfonso XII. hil zen
Alfonso XII.a Espainiako erregea 1885eko azaroaren 25ean hil zen, 27 urte zituela. Tuberkulosiaren ondorioz zendu zen, eta bere hileko ospakizunak Espainiako monarkia historiako azkenak izan
ziren. -
UGT sindikatua sortu.
Unión General de Trabajadores (UGT) sindikatua 1888ko abuztuaren 12an sortu zen, Bartzelonan, langile talde sozialistek eta zenbait langile elkartek antolatutako batzarrean. UGT,
Espainiako bigarren sindikatua, PSOE alderdiarekin lotura estua du. -
Kode zibila
1889ko kode zibila ekondutako emakumeei debekatu egiten zien ondasunak erostea edo slatea, senarren idatzizko baimenik gabe. -
Gizonen sufragio unibertsala
sagastazko alderdi liberala boterean dela, sufragio unibertsala 25 urtetik gorako gizonentzat, liberalen beste erreforma bat, boto-emaileen botoa atzeratuko lukeena.