-
De Renaissance staat bekend als een periode in de cultuurgeschiedenis van Europa, die duurde van grofweg de veertiende eeuw tot de zestiende eeuw. Op allerlei terreinen – zoals de literatuur, muziek, architectuur en schilderkunst – vond, globaal tussen 1350 en 1620, een sterke oriëntatie plaats op de klassieke oudheid. Verder kenmerkte de Renaissance zich door een focus op de mens als individueel en uniek wezen: het humanisme.
-
De boekdrukkunst bestond al sinds de 11e eeuw in China, maar deze werd in de 15e eeuw verbeterd en geïntroduceerd in Europa door Johannes Gutenberg.
-
Bekende Rotterdamse humanist. Hij heeft het Nieuwe Testament vertaald en schreef boeken over geloof, bestuur en opvoeding (Lof der Zotheid). Hij had kritiek op de kerk, maar wou deze niet helemaal hervormen zoals Luther.
-
https://www.uffizi.it/en/artworks/botticelli-spring Dit is een goed voorbeeld van de Renaissance, gemaakt eind 15e eeuw. Al deze figuren komen uit de Griekse en Romeinse mythologie, terwijl hier in Europa eigenlijk niet meer in geloofd wordt.
-
Duitse monnik, hij had de Bijbel goed bestudeerd en kwam erachter dat veel van de katholieke manieren helemaal niet overeenkwamen met de Bijbel. In 1517 publiceerde hij zijn kritiek op de kerk in 95 stellingen, dit wordt gezien als het begin van de Reformatie.
-
Rond 1500 liep de Middeleeuwen tot den einde. De Renaissance en Middeleeuwen hebben dus een kleine overlap.
-
Een Frans-Zwitserse christelijke theoloog (iemand die het geloof bestudeert). Calvijn was net als Luther protestants, maar had wel een andere manier van geloven. Zo geloofde Calvijn in predestinatie, Luther niet. Het Lutheranisme en het Calvinisme zijn de twee grootste stromingen van het protestantisme.
-
Luther publiceerde zijn 95 stellingen, dit was zijn kritiek op de kerk. Onder andere had hij commentaar op de verkoop van aflaten.
-
Vanaf dit moment is Luther, een monnik, geen onderdeel meer van de kerkelijke gemeenschap, een erge straf voor die tijd. Een andere straf die hij kreeg kwam van Keizer Karel V, deze verklaarde Luther vogelvrij.
-
In dit jaar kreeg Keizer Karel V het gewest Gelre in handen, zo had hij bijna heel Nederlanden in zijn macht. Hij bestuurde dit via landvoogden, die in zijn naam een gebied bestuurden.
-
Aangezien Karel V heel katholiek is, wil hij dat de Nederlanden ook katholiek blijven. Daarom stelt hij strenge wetten op tegen protestantisme. Het Bloedplakkaat is een van de strengste, zien bron 14 op blz. 42 van je leerboek voor een voorbeeld.
-
Na jaren oorlog tussen de Duitse vorsten kwam er in 1555 de Vrede van Augsburg, deze hield in dat iedere vorst in zijn eigen gebied het geloof mocht bepalen: katholiek of protestants. Zo ontstond de protestantse kerk.
-
Karels oudste zoon Filips II krijgt het bestuur over Spanje en de Nederlanden. Hier wijst hij zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes van de Nederlanden.
-
In Zwitserland sticht Calvijn een school om predikanten op te leiden. Uit heel Europa komen hier mensen naartoe, zo verspreid het Calvinisme zich snel over Europa.
-
Er was honger en ontevredenheid in de Nederlanden. Een grote groep edelen ging in 1566 naar landvoogdes Margaretha van Parma toe om te vragen voor verbetering. Ze hadden de problemen opgeschreven en oplossingen erbij gezet. Deze actie ging geweldloos en Margaretha van Parma beloofde beter haar best te doen. Haar broer Filips II besluit echter de Hertog van Alva naar Nederland te sturen om deze ontevredenheid de kop in te drukken.
-
Terwijl Margaretha de reactie van Filips op het Smeekschrift afwacht, wordt het iets veiliger voor de protestanten. Zij pakken gelijk deze kans om voorzichtig openlijk te preken (hun geloof te verspreiden). Dit worden ook wel de hagenpreken genoemd. Op het hoogtepunt komt de Beeldenstorm, een beweging begonnen in Vlaanderen om de katholieke kerken over te nemen. Door heel Nederland werden kerken bestormd en vernietigd. Met de komst van Alva werden de daders vervolgd.
-
Vanuit zijn schuilplaats in Duitsland organiseerde Willem van Oranje een leger en een inval op de Nederlanden, die bestond uit drie verschillende aanvallen. Een van de drie is gelukt, maar de overwinning was zeer klein. Toch wordt dit wel als het begin van de Tachtigjarige Oorlog gezien.
-
Dit was Willems tweede inval op de Nederlanden, deze was meer een succes! Hij verovert Den Briel, dit stuurt een signaal naar andere steden dat er te vechten valt tegen Filips' leger. Daarnaast zijn steden boos op Alva, omdat hij meer en meer belasting heft. Hij vecht echter tegen de Opstand door de steden die meedoen te belegeren. Steden die zich niet snel overgeven worden geplunderd, zo worden veel mensen bang van deze 'IJzeren Hertog'.
-
Alva's strategie om opstandige steden te belegeren werkte wel, maar deels ook niet. Willem gebruikte zijn wreedheid om propaganda te verspreiden die Alva zwartmaakte. Zo kreeg de Opstand langzaamaan toch steeds meer steun. Het keerpunt was in 1574, toen het Alva niet lukte Leiden over te nemen. Leiden is een jaar belegd geweest, met alle gevolgen van dien, zoals honger in de stad. Leiden gaf zich echter niet over, dit gaf het signaal dat Alva niet onoverwinnelijk was.
-
De Spaanse schatkist is leeg en er is plotseling geen landvoogd voor de Nederlanden. De Spaanse soldaten konden dus niet meer betaald krijgen. Hun oplossing? De steden die ze hebben veroverd gaan plunderen. Dit gebeurde in het zuiden van de Nederlanden, hier had Filips II nog het meeste gebied. Gevolg: de Nederlandse steden spreken af om de Spaanse legers gezamenlijk te verdrijven, een tijdelijke samenwerking om een gemeenschappelijke vijand weg te jagen.
-
Als reactie op de Unie van Atrecht wordt de Unie van Utrecht gevormd. Deze bleef dus wél vechten tegen het Spaanse leger. Opvallend is wel dat ze op dit moment niet vechten tegen Filips II zelf, daar hebben ze dus nog geen probleem mee.
-
Met de samenwerking om het Spaanse leger te verdrijven, komen de gewesten er achter dat er toch een te groot verschil is tussen de katholieken en protestanten in de Nederlanden. Daarom spraken in 1579 een aantal zuidelijke gewesten af om te stoppen met de Opstand en zich weer aan te sluiten bij Filips II. Deze afspraak tussen de gewesten wordt de Unie van Atrecht genoemd.
-
Met het Plakkaat van Verlatinghe wordt bedoeld dat de Unie van Utrecht niet meer Filips II als hun landsheer erkent. In feite heeft de Unie van Utrecht dan dus geen landsheer meer. Vanaf dit moment gaan ze op zoek naar een nieuwe vorst.
-
Na zeven jaar zoeken naar een nieuwe vorst, geven de gewesten die Filips II hebben afgezworen het op. Ze gingen verder zonder vorst, dus werd het een republiek. Vanaf dat moment heet het de 'Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden'. Dit was niet één staat, maar een verzameling onafhankelijke gewesten, die vooral samenkwamen voor besluiten over buitenlandse politiek en oorlogsvoering. Hoewel ze eigenlijk ieder gewest gelijk was, was Holland het machtigst.
-
De Republiek blijft tot 1648 hard tegen de Spanjaarden vechten. Op een gegeven moment zijn beide partijen echter moe. Na vele onderhandelingen wordt in Münster officieel ondertekend dat de Republiek een onafhankelijke staat is en ook zo wordt erkend door Spanje.