-
Frantziako Iraultza
XVIII mendean indartutako burgesiak botere politikoa eskuratzeko urratsak emango ditu. Burgesia, XVI mendea geroztik, Europa osoan sendotutako klase berria bazen ere, Frantziako egoera
koiunturalak zein estrukturalak iraultza burgesari biziki lagundu zioten. Frantziako erregeek guda amaitu gabeari ekiten zioten Ingalaterra, Alemania, Austria eta Espainiako errege-enperadoreen kontra.
INFORMAZIO GEHIAGO -
Period: to
Frantziako Konbentzioa eta Konbentzio Guda
Frantziako errege familia gillotinatu ostean, Frantziako Konbentzioak pertsonen arteko klase ezberdintasuna debekatu zuen; geroztik denak antzeko frantziar hiritarrak izango ziren
INFORMAZIO GEHIAGO -
Zamakoaren kontrako matxinada.
Bilbon eta Bizkaian izan zuen eraginik handiena. Frantziako tropa iraultzaileen aurrean, euskal herritarrek izandako portaera utzia zigortzeko, Carlos IV-ak, bere balidoaren bidez, akordio bat egin zuen Zamakolarekin. Akordio hura martxan jarriz gero, foralak ziren bizkaitar hiritarrak soldaduskara joan beharko zuten. Horren trukean, Espainiako Erreinuetako Erregeak, Bilboko eliza aurrek Ibaizabal ibaian eraiki nahi zuten merkatari kai libre bat babestuko zuen -
Period: to
Frantziako Inperioa eta Espainiako Erreinuaren arteko guda
Carlos IV-ak abdikatu eta Fernando VII-ak koroari uko egin ostean, Frantziako tropak sartu ziren JOI erregearen atzetik. Foruak zirela medio, EUskal lurretan getatzen ziren gudak berako erakundeek ordaindu behar zituzten. Zor honek izugarrizko krisi ekonomikoa eragin zuen eta ondorioz, herri sailen desamortizazioari ekin zioten.
IRAKURRI GEHIAGO -
Period: to
KOROAK BERRESKURATU
Fernando VII-ak Espainiako lurraldean eta Luis XVIII-ak Frantzia aldekoan euren koroak berreskuratuko dituzte. -
Period: to
Hiru urte iraultzaileak
Riego Jeneralak 1812ko Konstituzioa aldarrikatu zuen, baita boterea eskuratu ere. Hiru urte hauetan, politika iraultzailea (liberala eta burgesa) inpostatu zen, non, Frantzian bezala, Lege Zaharra (foruak, soldaduska, aduanak...) eta elizak ondoriorik txarrenak pairatu baitzituen. INFORMAZIO ZABALAGOA -
Carlos X-ak Frantziako boterea eskuratu
Luis XVIII zentu ostean, Carlos X-ak Frantziako boterea eskuratzen du. Frantziako kontserbadorismoa moteltzen doa eta, kontituziorik eman ez arren, kontserbadoreek "Itun emanak" eta halako formula erabiliko dituzte herriaren atsegintasuna jasotzeko. -
Frantziako uztaileko irualtza
Joera liberalizatzaile eta aurrerakoia ditu iraltza honek eta, ondorioz, Luis Felipe I-ak Frantziako koroa eskuratu zuen. Konstituzioa onartuta, goi burgesiak gobernu politikoa eskuratu zuen. Hurrengo bi hamarkadetan, Europa osoan zehar iraultza liberalak zein absolitimoaren garaipneak elkarren segidan agertu ziren. NAHI IZATERA IRAKURRI GEHIAGO -
Period: to
Isabel II-ak koroa eskuratu
Fernando VII zendu ostean, Isabel II-ak koroa eskuratzen du. Gozonezko Karlosek ez du Isabel onartzen "Lege Salikoa" delakoan oinarrituta. EUskal Herria Karlosen alde kokatu zen, hiriburuak eta herri gutxi batzuk izan ezik. -
Europa mailako iraultza
Sozialismoak bere ideologia aurkezten du Erupoa osoan eta geroztik, jendarte aldaketak aztetzerakoan aintzat hartu behar izango dugu.
IRAKURRI GEHIAGO -
Kapitalismoaren garaipena
Estrukturalki, Kapitalismo industrialaren garaipenean langile eta burgesiaren arteko lehia sendotzen da. Koiunturalki, Frantzia eta Prusiaren arteko guda izan zen txinparta. Urte honetan, Parisko Komuna izenarekin ezagutzen dugun iraultza sozialista burutzen da. Parisen soilik 20.000 langile hil zituzten. -
Period: to
Hiru urte korapilatsu
Urte gatazkatsu eta aldakorrak izan ziren, izan ere, Saboiako Amadeo, Errepublika, II. Karlostada eta Alfontso XII-aren garaipena elkarren segidan agertuko baitzitzaizkigun. Euskal Herriari dagokionez, I Karlistdan aurreko euskal mundu nekazariaren gahinbehera marka nagusenetakoa bada, II. Karlisadaren ostean desagetzen hasiko da, mundu nazionalista garaikide baten urtzeko. -
PSOEren sorrera Euskal Herrian
EUskal Herrian Fakundo Perezaguak PSOE-ren lehenego taldea sortzen du Bilbon. 1890-92 meategietako grabk izan ziren eta sozialismoak arrakasta handia lortu zuen langile talde honetan. -
PNVren sorrera
Sabino Aranak PNV alderdi jeltzalea sortzen du Bilboko Larrzabal baserrian.
IRAKURRI GEHIAGO