-
K.a. 5000 urte inguruan Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen. Hasiera batean herri txikiak eraiki zituzten, pixkanaka elkartu, eta herri handiagoetan bildu ziren. Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Garaia, hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean, eta borrokan ibili ziren etengabe, hegoaldeko Menes edo Nermer erregeak. -
K.a. 3150 urte inguruan, egiptoarrek mesopotamiarren antzeko idazkera-sistema piktografiko bat erabiltzen hasi ziren. Mesopotamiarrek gero eta idazkuntza eskematikoagoa eta soilagoa asmatu zuten (kuneiformea); egiptoarrek, aldiz, itxura konplexua eta artistikoa (hieroglifikoa) eman zioten, eta tenpluak zein hilobiak apaintzeko erabili zuten. -
Indo Bailaren zibilizazioa, gaur egungo Pakistanen garatu zen, eta k.a. 2500 eta 1700 urte inguruetan goieneko unea lortu zuen. Gunerik garrantzitsuenak iparraldean dagoen Harrappa eta hegoaldeko Mohenjo-Daro hiriak izan ziren. Mohenjo-Daroko arkeologi hondakinak Indo ibaiaren ibilgutik bost bat kilometrora badaude ere, garai hartan herria ibaiaren ertzetan kokatzen zen. 5.000 pertson zeuden eta metropolirik handienetako bat zen.
-
Kristo aurreko 2.370 urte inguruan, Akad herriko Sargon erregeak inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen. -
Geroago, jatorri ezezaguneko pertsonaia batek, Sargonek, Kish herriko boterea hartu zuen eta lurralde osoa bere menpe eduki zuen. Sargon I Handiaren erregetzan (K.a. 2355-2279), hiri-estatu sumertarrak batuta geratu ziren eta horrela sortu zen historiako lehen inperioa, Akaden Inperioa; zituen lurraldeak Mediterraneoa eta Turkiaraino hedatu ziren.
-
K.a 2000 urtean, Egiptorekin harremana zuten, idazten bazekiten, abeltzaintza, merkatariza eta nekazaritza zuten bizibide.
-
Mesopotamiarrek kodeetan biltzen zituzten legeak erabiltzen zituzten beren bizimodua gobernatzeko. Guztietan ezagunena Hammurabiren kodea da. Hammurabi K.a. 1.700 urte inguruan Babiloniako erregea izan zen. -
Garai Arkaikoa hasi zen, K.a 900 polisak hasi ziren, polisak, basos eta zelaizko herrixkak ziren.Independenteak ziren eta eskubide, betebehar eta interes komunak adierazten zituzten lege batzuen bidez, gobernatzen ziren herritarrak. Hoplitak, polis izenekoak defendatzeko soldadu bihurtutako herritarrak ziren.
-
Garai klasikoa hasi zen.
Atenas eta Imperio Persiarra borrokatu ziren, eta Atenasek irabazi zuen. -
Ziniska printzesa espartarrak estatua bat eta idazkun bat eskaini zizkion Olinpiari, jainkosaren tenpluan:
Grezia osoko emakume bakarra izan dela koroa irabazi zuela. -
Printzesak lasterketa irabazi zuen.
Eta hurrengo jokoetan K.a 396 joko bera irabazi zuen.
Horregaitik Ziniska lehen emakumezko txapelduna izan zen. -
K.a 218 Erromatarren lehorreratzea Emperionen
-
K.a 209 Kartago Novarren konkista
-
K.a 133 Numerantzia
-
-
Duela 8.000 urte inguru, Tigris eta Eúfrates ibaiak dauden Ekialde Hurbileko herrialde batean.Gizateriaren lehen kultura garatzen hasi zen. Denborak aurrera egin ahala, inguru horretan hainbat herri sortu zen. Ezagutzen ditugun lehenak sumertarrak eta akadiarrak izan ziren. Lehenengoak hegoaldean bizi ziren eta iparralderago bigarrenak. Hiri-estatuetan bizi ziren eta horietako bakoitzak biztanleak elikatzeko behar beste lur zituen. Independenteak ziren. -
Duela 8.000 urte inguru, giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren. Apiriletik ekainera bitartean, mendietako elurra urtzen zenean, ibai horiek uhaldiak izaten zituzten, eta nahiko irregularrak izateaz gain uzta bertan behera geratzeko arriskua zekarten. Arazo horri irtenbidea emateko, garai hartako biztanleek dike eta ubideen bidez uhaldiak kontrolatzen ikasi zuten; era horretara ibai ertzetatik urrunago zeuden lurrak ureztatzeko erabili ahal izan zuten ura. -
Minostar kultura duela 5.000 urte sortu da.
-
K.a. 3.000 urtean itsasontziak egiten hasi ziren, eta kobrea erabiltzen hasi ziren.
-
K.a. 2380 urte inguruan, Lugalzagesik, Umma herriko printzeak, Ur, Uruk, Larsa eta Lagash herrien boterea hartu zuen, eta Sumer herrialdea lehen aldiz batzea lortu zuen. -
K.a. 1200an burdinazko armak erabiltzen hasi ziren, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.
-
Duela 4.000 urte Mizenestar cultura garatu zen, mizenas herri nagusitik hartzen du izena.
-
-
Erromatar Inperioaren amaiera 476
-
Hiri-estatu batzuetako agintariek (Lagasheko Gudea, Urukeko Utu-hegal, Urko Ur-namu etab.) gutiak botatzea lortu zuten. K.a. 2120 urterako, Ur-Namuk III. Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zuen.
-
Akaden inperioaren goieneko unea Naram-Sin-en (K.a. 2254-2218) erregetzan lortu zen, baina, hura hil eta gero, barruko arazo batzuek (konspirazioak, independentziaren aldeko mugimenduak etab.) eta, besteak beste, guti, amorrita eta lullubi herrien presioek, inperioaren gainbehera bizkortu zuten.