-
Period: to
Τζόν Λόκ
Ο Λοκ διατύπωσε την αρχή του κοινωνικού συμβολαίου, ότι δηλαδή οι κυβερνήσεις συγκροτούνται βάσει συμφωνίας με το λαό. Η παραβίαση της συμφωνίας αυτής εκ μέρους των κυβερνώντων παρέχει αυτόματα στο λαό το δικαίωμα της αντίστασης και της επανάστασης. -
Διαφωτισμός
Ο Διαφωτισμός ήταν ένα μεγάλο πνευματικό και φιλοσοφικό ρεύμα του 18ου αιώνα, που ξεκίνησε από τη Δυτική Ευρώπη και επηρέασε βαθιά την πολιτική, την επιστήμη και την κοινωνία. Οι Διαφωτιστές πίστευαν στη δύναμη της ανθρώπινης λογικής και ήθελαν να καταργηθούν οι προκαταλήψεις, η δεισιδαιμονία και η αυθαιρεσία της εξουσίας.
Βασικές ιδέες: ατομικά δικαιώματα, ισότητα, ανεξιθρησκία, ελευθερία της έκφρασης, διάκριση των εξουσιών.
Κύριοι εκπρόσωποι: Βολταίρος, Ρούσσο, Μοντεσκιέ, Λοκ. -
Period: to
Βολταίρος
Ο Βολταίρος (1694–1778) ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Διαφωτισμού, του πνευματικού κινήματος που πίστευε στη δύναμη της λογικής, της επιστήμης και της προόδου.Αγωνίστηκε ενάντια στη δεισιδαιμονία, την προκατάληψη και την καταπίεση της απόλυτης μοναρχίας και της Εκκλησίας. Ήταν υπέρ της ανεξιθρησκίας, της ελευθερίας της σκέψης και της έκφρασης, και πίστευε ότι κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να μιλά ελεύθερα, ακόμα κι αν διαφωνούμε με αυτά που λέει. -
Period: to
Μοντεσκιέ
Ο Μοντεσκιέ στο βιβλίο του με τίτλο Το Πνεύμα των Νόμων διατυπώνει τη θεωρία της διάκρισης των εξουσιών σε νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική με στόχο να αποτρέπεται ο κίνδυνος αυταρχικής διακυβέρνησης. Η θεωρία αυτή άσκησε μεγάλη επίδραση στην πολιτική σκέψη και αποτέλεσε συστατικό στοιχείο των σημαντικότερων πολιτικών και πολιτειακών κειμένων της εποχής (π.χ. της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη κατά τη Γαλλική Επανάσταση). -
Period: to
Αδαμάντιος Κοραής
Ο Αδαμάντιος Κοραής βαθύτατα επηρεασμένος και αυτός από τη γαλλική σκέψη, είναι υπέρμαχος της εξέλιξης και της προόδου. Απορρίπτει όμως τις επαναστατικές ακρότητες και γι αυτό στις γλωσσικές, πολιτικές και κοινωνικές ιδέες ακολουθεί τη μέση οδό. Υπερασπίζεται όμως θερμά τις φιλελεύθερες ιδέες με την Αδελφική Διδασκαλία, που αποτελεί δριμύτατο κατηγορητήριο ενάντια στους εθελόδουλους και τους συντηρητικούς. Ο Κοραής υποστηρίζει τη μετάδοση στους Έλληνες των αξιών και γενικότερα της παιδείας. -
Period: to
Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Ο Διαφωτισμός μεταδόθηκε μέσω των παροικιών και στον υπόδουλο Ελληνισμό, με κάποια όμως καθυστέρηση, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούσαν στις τουρκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Η μεταβολή των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών επέτρεψε, στη συνέχεια, τη δημιουργία στον ελληνικό χώρο, κατά την περίοδο 1750-1821, ενός πνευματικού κινήματος ανάλογου του Ευρωπαϊκού, που ονομάστηκε Νεοελληνικός Διαφωτισμός.Κορυφαίοι, εκπροσωποι αναδείχθηκαν ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής. -
Period: to
Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος
Ο Ρήγας Βελεστινλής επιδιώκει μέσα από το μεταφραστικό και το πρωτότυπο συγγραφικό έργο του να καταστήσει τους Έλληνες κοινωνούς της δυτικής σκέψης και να τους προετοιμάσει για τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους. Χαρακτηριστικό από την άποψη αυτή είναι το έργο του Φυσικής Απάνθισμα, με το οποίο επιχειρεί να εμφυσήσει στους συμπατριώτες του την ορθολογική σκέψη μέσω των φυσικών επιστημών. -
Αιμίλιος ή περί Αγωγής (έργο του Ρουσσό)
Για τη βελτίωση της κοινωνίας, η οποία αποτελούσε βασικό σκοπό του Διαφωτισμού, αναγκαία προϋπόθεση θεωρήθηκε η παιδεία του λαού. Ο Ρουσσό στο έργο του Αιμίλιος ή περί Αγωγής (1762) διακήρυξε το σεβασμό της προσωπικότητας του παιδιού και καθόρισε τις αρχές μιας παιδαγωγικής μεθόδου που βασίζεται στη φυσική διδασκαλία. -
Κοινωνικό Συμβόλαιο του Ρουσσό
Ο Ρουσσό στο έργο του Κοινωνικό Συμβόλαιο υπερασπίζεται την ελευθερία του ανθρώπου και δέχεται ως κυρίαρχη μόνο τη γενική βούληση, την οποία πρέπει να εκφράζει και στην οποία οφείλει να υποτάσσεται η εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτό όμως προϋποθέτει δημοκρατικό πολίτευμα, το οποίο δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς το σεβασμό των νόμων. Η πολιτική θεωρία του Ρουσσό δεν εγγυάται μόνο την ελευθερία αλλά και την ισότητα, κάτι που όμως απαιτεί μια ριζική αναμόρφωση της κοινωνίας. -
Μπεκαρία
Από τους διαφωτιστές προτάθηκαν, επίσης, κοινωνικές μεταρρυθμίσεις για την προστασία της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Σημαντικό υπήρξε στον τομέα αυτό το έργο του Μπεκαρία, (1738-1794) ο οποίος στο βιβλίο του Περί εγκλημάτων και ποινών (1764) αναφέρεται στον εξανθρωπισμό της ποινικής δικαιοσύνης. -
Εκτέλεση του Ρήγα Βελεστινλής
Ο Ρήγας οραματιζόταν κοινή εξέγερση όλων των βαλκανικών λαών εναντίον του δυνάστη και την ίδρυση μιας παμβαλκανικής Ελληνικής Δημοκρατίας. Τα επαναστατικά του όμως σχέδια ματαιώθηκαν, όταν οι αυστριακές αρχές τον συνέλαβαν στην Τεργέστη μαζί με τους συντρόφους του και τον παρέδωσαν στις οθωμανικές αρχές του Βελιγραδίου, όπου και εκτελέστηκε στις 24 Ιουνίου 1798.