-
Alemania bateratu eta gero, nazioarteko politikaren gidari bihurtu zen, Bismarch kantzilerraren politikari esker. Aliantza politika sistema sortu.
-
Alemania, Austria eta Italia.
Bi helburu:-Frantzia isolatzea.
- Alemaniaren nagusitasuna lortzea. -
Bismarchken politikaren gainbehera ekarri zuen.
-
Europako potentziek armamentu pilaketari ekin zioten, edozein liskar buka zitekeelako gatazka handi batean.
-
- Aliantza hirukoitza eta Entente hirukoitzaren arteko gatazka.
- Lehia ekonomikoa
- Lurralde gatazkak
- Gatazka nazionalistak
- Interes kolonialak
-
Britainia Handia,Frantzia eta Errusia.
-
Erregimen zaharra erotuta zegoen.
Monarkia absolutua Nikolas II.arrena buruan, mugarik gabe baliatuz.
Duma botere mugatutarekin, tsarra deitu edo disolitu ahal..
Biztanle 80% nekazariak, morrontza indargabetuta, sistema feudala, tresna oinarrizkoak eta produktibitate oso txikia.
Industralizazio ahul bat hasi.
Industria astun batzuk finkatu eta trenbidea eraikitzea proletariotzaren hazkundea ezarri.
Industriaren garapena atzerriko kapitalari eta estatuaren ekimenari esker gertatu. -
-Tropa japoniarrak tsarraren armada garaitu.
-Ekonomia krisi garaia.
-Igande odoltsu.
-Sobietak.
-Manifestu inperiala. -
- Espainiak eta Frantziak Marokon protektoratu bat ezarri. Alemania birritan saiatu Frantziak Marokon zeukan inperio koloniala erasotzen.
- Balkanetan, Austria eta Errusia hedatzea nahi zuten.
-
-
-
-Tropa japoniarrak tsarraren armada garaitu.
-Ekonomia krisi garaia.
-Igande odoltsua.
-Sobietak.
-Manifestu inperiala. -
Sarajevon (Bosnia) bisita ofizialean zegoela.
-
Mundu gerra bihurtu zen potentziak eta bere inperioak gerran aritu zirelako eta beste herrialde batzuk ere gatazkan sartu zirelako
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-Boterea bitan zatituta.
-Ezegonkortasun politiko handia sortu.
-Sobieten protagonismoa gora egin.
-Lenin erbestetik itzuli, apirileko tesia jaso programa bat aurkeztuz.
-Errusia bakea sinatu, gerra utzi, lurren birbanaketa egin, fabrika langile- batzordeak kontrolatzea, nazionalitateen autonomia eta boterea sobieten eskuetara pasatu.
-Herri matxinadak.
-Irailean estatu kolpea jasan, Kornilov buru armadako alderdi kontserbadoreen partetik, porrota izan boltxebikeen parte hartzeari esker. -
-24an Lenin Petrogradok, sobieten egoitzan finkatu.
-25ean, sobietek boltxebiken kontrolpean geratu.
-Hiriburuko puntu estrategiko hartu, neguko jauregia eraso, behin-behineko kideak atxilotu eta iraultza garailea atera.
-Boltxebiken gobernua sortu, Lenin burua.
-Gerratik ateratzea negoziatu (Brest-Litovesko ituna).
-Latifundio handiak kaltea ordainik gabe desjabetzeko, nekazarien artean banatzeko agindua, frabrikak langileek kontrolatu eta errusiako herrien subirotasun-eskubidea ere onartu. -
3 - Nazioarteko ondorioak:
Inperioak banandu eta estatu batzuek independentzia lortu
Europa, nazioarteko postua galdu zuen ekonomian eta politikan
4 - Sozialak eta politikoak:
Emakumeak gizonezkoek ordurako egiten zituzten lanak egiten hasi ziren.
Landako jendea hirietan joan zen lan egitera
Jendearen pentsamoldea eta jokaera aldatu egin zen.
Agintariek prestigioa galdu zuten gerraren errudunak izan zirelako biztanleriaren aurrean -
- Gerra luzea eta odoltsua
- Atzeguardiaren mobilizazioa
- Etengabeko aldaketa teknologikoak aplikatzea
- Gerra laburra pentsatu zuten eta 4 urte iraun zuen.
- Berrikuntza asko sortu: Armamentu eta babes sistema berriak + tekniko berriak
- Beste borroka sistema berriak erabiltzea
- Aldaketa sozial garrantzitsuak eragin
- Ekonomia gerran oinarritu zen
- Propaganda oso garrantzitsua bihurtu zen
-
1 - Demografikoak:
Hildako asko egon ziren: Errusiarrak + Austriarrak + Frantziarrak
Gehienak gizonak ziren eta horrek eragin zuen jaiotza tasaren jaitsiera.
Elbarrituak gelditu
2 - Ekonomikoak:
Suntsiketa materiak handiak; eraikinak, trenbideak, nekazaritzan…
Europako monetek balioa galdu zuen -
-Tsarren aldekoak eta sistema feudalak defendatzen zutenak iraultzari aurre egiten saiatu.
-Iraultzaren aurka armada zuria sortu eta boltxebikeek armada gorria.
-Boltxebiken garaipenarekin amaitu gerra zibila. -
Printzipio garrantzitsuenak hauek ziren: Naziotasunen printzipioa: onartu behar zituzten herrialde guztiei
Demokraziaren printzipioa
Nazioarteko harremanen printzipioa: potentzien artean oreka bilatzeko. Alemaniari zegozkion erabakien artean: Alemania lurralde ugari galdu zituzten Nazioen Erakundearen esku geratu ziren.
Ordainketa ekonomikoak eskatzen zizkion suntsitu zen guztiaren truke
Armada murriztu behar zuen -
2 - Neully-ko Ituna Bulgariarekiko Ituna 3 - Saint Germaingo Ituna Austriarekin Inperioa banatu egin zen
Aurrerantzean ezingo zuen aurrerantzean inoiz Alemaniarekin aliatu. 4 - Trianon- go Ituna Hungariarekin. Lurrak galdu zituen Jugoslavia, Errumania eta Txekoslovakiari emanez. 5 - Sevresko Ituna Turkiar Inperioko lurren banaketa egin zen. Baldintza hauek nazionalismo turkiarraren agerpena bultzatu zuten. -
Parisko bakeak hiru helburu zituen: Alemaniaren suspertzea eragoztea
Potentzia irabazleen artean boterearen oreka lortzea liskarrak egon ez zedin
Errusia bakartu uztea, erregimen komunista ezarrita bait zeukaten -
Alemania: Alsazioa- Lorena Frantziari eta Sarre administratu
Poznan eta Mendebaldeko Prusia Poloniari Auatria-Hungaria: Austria, Hungaria eta tzekoslovakian zatitu
Lurralde batzuk Jugoslavia, Polonia eta Errumaniari eman. -
Otomandar Inperioa:
Turkiako Errepublika bihurtu
Siria Frantziari
Irak eta Palestina Britainia Handiari
Uharte batzuk Italia eta Greziari Estatu batzuk indartu egin ziren: Poloniak hartu zituen Austria eta Alemaniako lurrak.
Errumaniak Austria-Hungariaren Trasnsilva hartu zuen
Jugoslavia sortu, bere baitan hartzen zituen
Errusiar inperioak Baltikoko ia kostalde osoa galdu zuen eta lur asko Poloniari eman behar zizkion. -
-Gerrako komunismo deritzon politika ekonomi bat zen ezarri zuena gobernua.
-Industria nazionalizatu egin eta uztak konfiskatu, armadari jan emateko.
-Estatu berriaren oinarriak finkatu, erabaki guztiak boltxebikeen esku, alderdi komunistak izena hartu.
-Gainerako alderdiak debekatu egin eta diktadura komunista latza ezarri.
-Neurri ekonomiko eta politikoek grebak eta matxinadak eragin, gobernuak indarkeriaz jazarri. -
-Urriko iraultzak Frantziako iraultzak izan zuen antzeko eragina euki.
-Mendebaldeko liberal askok pentsatu sobieten erregimena luzaroan ez iraungo.
-Boltxebikek iraultza sozialista gehiagoren hasiera besterik ez zela usten.
-Iraultza horietako bat izan alemaniako iraultza espartakista.
-Espartakistak: Rosa luxemburg eta Karl liebknecht buruan.
-Alemanian erregimen komunista ezartzen saiatu, baina porrot egin.
