-
ALFONSO XIII.a
Espainian, mende hasieran Alfonso XIII.a (Alfonso XII. semea) izendatu zuten erregea. Oso egoera zaila zen:
- Espainiak Amerikako lurraldeak galdu zituen.
- Liskar oso bortitzak egon ziren burgesia eta langileen artean.
- Toki batzuetan bereziki Katalunian eta Euskadin, autonomia eskatzen zuten.
- XIX. mendean lortutako Marokoko lurraldeetan etengabe gerra bat zegoen eta milaka soldadu hil ziren. Hau dela eta 1923an Primo de Rivera jeneralak poterea lortu zuen eta Alfonso XIII. a joan zen. -
BIGARREN ERREPUBLIKA
1931ko apirilaren 14an, Bigarren Errepublika aldarrikatu zen eta konstituzio berri bat onartu zen.
Garai horretan erreforma batzuk egin zituzten arazoak
konpontzeko:
- Nekazaritza erreforma,: Gutxiengoaren esku zegoen lurra banatzeko.
- Langileen soldatak igo zituzten.
- Hezkuntza publikoa indartu zuten.
- Kataluniako estatua onartu zuten, autonomia bihurtzen.
- Armada modernizatzen saiatu ziren.
- Eliza eta estatua banatu zituzten.
Batzuk ez zeuden ados orduan, lizkar asko sortu ziren. -
FRANCOREN DIKTADURA
Gerraren ondoren, Francisco Franco jeneralaren diktadura hasi zen. Konstituzioa kendu zen eta lege berri batzuk ipini ziren:
- Prentsa askatasuna kendu.
- Hauteskundeak debekatu eta alderdi politikoak ere bai.
- Herritar asko bere ideiengatik kartzelatu edo hil zituzten.
Hasierako urteak oso gogorrak izan ziren. Pobrezia asko zegoen.
50eko hamarkadan egoerak hobetu egin ziren. 60ko hamarkadan, hezkunde ekonomiko garai bat zegoen. 1975ean Franco hil zen eta diktadura amaitu zen. -
GERRA ZIBILA
1936ko uztailean, Marokon zeuden armadako kideak Gobernuaren kontra altxatu ziren, erreformen aurka zeudenen babesarekin. Haien asmoa zen boterea berehala eskuratzea, herrialdearen zati baten kontrola soilik lortu zuten.
Espainian hiru urteko gerra ego zen bi bandoren artean:
- Bando errepublikanoa eta bando matxinatuta edo nazionala. -
TRANSIZIOA
Franco hil eta handik gutxira, Joan Karlos I.a izendatu zuten erregea.Joan Karlos I.a Adolfo Suárez presidentea izendatu zuen eta hau izan zen diktaduratik demokraziara igarotzeko prozezua gidatu zuena (Transizioa). Prozesu horretan, zenbait neurri hartu ziren:
- Ideia politikoegatik gartzelan zeuden presoak askatu ziren eta, alderdi politikoak eta langile sindikatuak.
- 1977 an hauteskunde demokratikoak egon ziren.
- 1878ko konstituzioa onartu zen. -
KONSTITUZIOA
1878ko Konstituzioa da Espainiako lege garrantzitsuena. Bertan jasotzen dira espainiarren eskubideak eta betebeharrak, Espainiako lurralde - antolaketa eta Espainiako gobernu forma. Konstituzioan esaten da Espainiako sistema politikoa monarkia parlametarioa dela.
Estatuak hiru botere ditu: legegilea, judiziala eta betearazlea. -
1981 etik ORAIN ARTE
- Adolfo Suárez.
- Leopoldo Calvo Sotelo 1981 etik 1982ra.
- Felipe González (PSOE) 1982an.
- José María Aznar (PP) 1996tik 2004ra. Garai horretan 2002 an Euroa bihurtu zen txanpon ofiziala.
- José Luis Rodríguez Zapatero (PSOE) 2004tik 2011ra.
- Mariano Rajoy (PP) 2011tik 2018ra.
- Pedro Sánchez (PSOE) 2018.
