Euskal Literatura XVI. mendera arte timeline

100

Akitaniako Lekukotasunak

Erromatarrak akitania konkistatzerakoan, bertako kultura galiakoaren desberdina zela konturatu ziren, eta beraien hizkuntza propioa zutela, Euskara. Akitaniarrek eta Euskaldunek herri bera osatzen zuten, eta hilobietan inskripzio hauek topatu zuten:
Iluberrixo- Jainko baten izena
Anderexo-Andrea
Andosus-Handi
Bihoxus- Bihotz
Oxson-Otso

Period: 100 to Nov 24, 1545

Euskararen lekukotasuna

Period: Jan 1, 1100 to Nov 24, 1300

Gonzalo de Berceo

Gonzalo Berceoren lanetan Euskara aurkitzen dugu, horrela esan genezakegu Euskara leku kultutan ere zegoela.

Jun 1, 1100

Errioxako lekukotasunak

X. Mendetik aurrera Errioxako lekukotasunak(glosak emilianienses) Errioxa eta Burgos inguruan agertu ziren

Nov 24, 1173

Nafarroako Monastegiak

Nafarroako monastegitan Erdi Aroko Euskara islatzen da papeletan

Nov 24, 1200

Nafarroako Forua

Foruaren hizkuntza Nafar erromanikoa zen, eta gizarte talde jasoek hitzegiten zuten, hau da, gorteak,elizak...

Nov 20, 1300

Santiago bidearen lekukotasunak

Erromexak Euskal Herritik pasatzerakoan, Euskerazko hiztegirik zaharrena idatzi zuten.

Nov 24, 1415

Gorteko Gutunak

Garai horretan funtzionarioek Euskaraz idatzitako gutun bat aurkitu zen Erret Gortean

Nov 24, 1450

Eredu Epikoa

Beotibarko gudua, Arrasateko erreketako kantak, Alos Torrea...

Period: Dec 1, 1475 to Dec 1, 1550

Bernat Etxepare

Bernat EtxepareNafarroa Behereko Garaziko eskualdekoa zen. Sarasketan jaio zela uste da, XV. mendearen azkenaldean (1475 inguruan), eta bizitza gehiena ere Garazi aldean eman zuen, Eiheralarreko erretore eta Donibane Garaziko bikario izan baitzen.

urtean Bordelen plazaratu zen lehen euskarazko liburua Lingua Vasconum primitae berak idatzi zuena

Period: Dec 1, 1500 to Dec 1, 1600

Beltran de Sauguis

Zaldun higanota zen, Zalgizeko gazteluan sortua. Oihenartek eman zuen haren berri, eta soneto bat eskaini zion. Esaera zaharren biltzailea izan zen. Sauguisek bildutakoak Julio Urquijok argitaratu zituen RIEV aldizkarian, Los Refranes vascos de Sauguis izenburupean. Olerkaria ere izan bide zen, baina ez da haren olerkirik gorde.

Period: Dec 1, 1506 to Dec 1, 1601

Joanes Leizarraga

Higanot bihurtu aurretik, seguru asko apaiz katolikoa izan zen. 1567eko apirilaren 15ean egin zen artzain Pauen, eta Bastidako herrira igorririk, hil zen arte han gelditu zen. Joana III.a Albretekoa Nafarroako erreginak, kalbinismora konbertitu zelarik, bere gortean Elizaren erreformaren aldeko pentsalariei babesa eman zien eta protestantismoa erresumako lurraldeetan barna hedatu nahi izan zuen. Ideia erreformazaleen arabera, testu sakratuak herri xehearen hizkuntzan jarri behar ziren.

Period: Dec 1, 1533 to Mar 3, 1599

Esteban de Garibay

Oñatiko Unibertsitatean, Gasteizen eta Santo Domingo de la Calzadan egin zituen ikasketak. Gaztetan armadan izan zen, eta alferez titulua jaso zuen. Arrasateko alkate izan zen 1568-1569 bitarteko urteetan. Gipuzkoako egoerari buruz eginiko azterketen fruitu, Batzar Nagusien erreforma eta ontzigintzaren gainbehera aztertzen zituen hirurogei ataleko obra idatzi zuen urte haietan.

Nov 24, 1537

Joan Zumarraga

Mexikotik Durangora idatzi zuen eskutitz bat Tabirako Dorreaz hitzegiten zuena

Period: Dec 1, 1548 to Apr 11, 1605

Joan Perez de Lazarraga

Idazletzat, euskal literaturan, Pizkunde garaiko egilerik bakarrenetakoa dugu, Bernart Etxeparerekin batera. Bi idazlan ezagutzen dira Joan Perez Lazarragak idatziak: Lazarragatarren leinuaren kronika genealogiko bat (gaztelaniaz idatzia) eta Lazarragaren eskuizkribua deitu ohi den literatura lanen bilduma bat (lan horietatik gehienak euskaraz idatziak dira, baina badira gaztelaniazkoak ere).