DENBORA LERROA

Turkiarrek Constantinopla konkistatu

1453

Turkiar otomandarrek Konstantinopla konkistatzea 1453an gertatu zen. Otomandar Inperioak, Mehmet II.a (Mehmet Konkistatzailea) buru zuela, Bizantziar Inperioaren hiriburua zen Konstantinopla setiatu eta hartu zuen. Hiri hau, kristau gotorlekua izan zena eta mendeetan zehar munduko garrantzitsuenetarikoa, 53 eguneko setio baten ondoren erori zen.

Gutenbergek Biblia inprentaren bidez argitaratu

1455

Johannes Gutenberg, alemaniar urregileak, tipo mugikorren inprenta asmatu zuen Europan eta, teknologia hori erabiliz, inprimatutako lehen Biblia argitaratu zuen 1455. urte inguruan. Gutenbergen Biblia edo 42 lerroko Biblia bezala ezagutzen da lan hau (orrialde bakoitzak 42 testu lerro zituelako)

Granadaren konkista

1482

Granadaren konkista Errekonkistaren azken kapitulua izan zen, erresuma kristauek musulmanak iberiar penintsulatik kanporatzeko prozesua.
1482an hasi zen Errege Katolikoekin, Gaztelako Isabelekin eta Aragoiko Fernandorekin, Granadako Erresumaren aurkako gerra hasi zutenak, Espainian musulmanen azken gotorlekua, Boabdilek gobernatua.
Gudu batzuen ondoren, Granada hiria 1492ko urtarrilaren 2an errenditu zen, setio luze baten ondoren. Boabdilek hiriko giltzak eman zizkien Errege Katolikoei.

Bartolomeu Diasen bidaia

1488

Bartolomeu Dias esploratzaile portugaldarra izan zen. 1488an, Afrikako hegoaldeko muturra bikoiztu zuen lehen europarra izan zen, eta horrek Asiarako itsas bidea ireki zuen indiar ozeanoan zehar.

Juduen kanporaketa

Mar 31, 1492

Juduen kanporatzea Errege Katolikoek (Isabel eta Fernando) agindu zuten Granadako Ediktuan, 1492ko martxoaren 31n.
Judu guztiak kristautasunera bihurtzera edo 4 hilabeteko epean Espainia uztera behartzen ziren.
70,000 eta 150,000 pertsona artean kanporatuak izan ziren. Asko Afrika iparraldera, Portugalera, Italiara eta Otomandar Inperiora joan ziren.

Colonen lehen bidaia

Aug 3, 1492

Cristobal Colon, Espainiako Errege Katolikoen zerbitzura zegoen nabigatzaile genovarra, Atlantikoa zeharkatu zuen 1492an eta Amerikara iritsi zen, berak Asiara iritsia zela uste bazuen ere.

Leonardo da Vinciren Azken Afaria

1495

Leonardo da Vinciren Azken Afaria Errenazimentuko artearen maisulan zirraragarri eta misteriotsuenetako bat da
Leonardo da Vincik margotua, 1495 eta 1498 artean.
Ludovico Sforza dukearen enkargua, Milango (Italia) Santa Maria delle Grazie domingotarren komentuko jangelarako.

Vasco da Gamaren bidaia

1497

Nabigatzaile portugaldarra, 1497an Indiara itsasoz, Afrika inguratuz, iritsi zen lehen europarra izan zen. Bere bidaiak munduko merkataritzaren norabidea betiko aldatu zuen.

Michelangeloren David

1501

David de Miguel Ángel Mendebaldeko artearen eskultura ospetsu eta perfektuenetako bat da.
Michelangelo Buonarroti (Michelangelo), Italiako Errenazimenduko jenio absolutuetako bat. 1501 eta 1504 artean lan egin zuen bertan, 26 urte besterik ez zituenean

Bramanteen San Pietro in Montorio

1502

Erroman kokatuta dagoen eliza da, Gianicolo mendixkan. XV. mendean eraiki zuten, tradizioaren arabera, San Pedro buruz behera gurutziltzatu zuten lekuan. Barruko patioan Tempietto dago, arkitekturaren historian ikoniko bihurtu den egitura txiki bat. Donato Bramante arkitektoa, Italiako Errenazimentuko jenioetako bat. 1502 inguruan eraiki zuen, Espainiako Errege Katolikoen enkarguz.

Nafarroaren konkista

1512

Nafarroaren konkista 1512an gertatu zen, Fernando Katolikoak Nafarroako Erresumaren inbasioa agindu zuenean, Frantziarekin aliantza bat zuela argudiatuta. Gaztelako tropek Iruñea hartu zuten eta 1521ean, Noaingo Guduaren ondoren, konkista finkatu zen. Nafarroa zatituta geratu zen: hegoaldea Gaztelari anexionatu zioten eta iparraldea frantziarren esku geratu zen. Sartu bazen ere, bere foruei eta nolabaiteko autonomiari eutsi zien. Espainia batzeko urrats garrantzitsua izan zen.

Núñez de Balboaren bidaia

1513

Vasco Núñez de Balboa esploratzaile espainiarra izan zen, eta 1513an aurkikuntzen garaiko espedizio esanguratsuenetako bat egin zuen. Santa Maria uhartetik abiatu zen, gaur egun Panama den lekutik, eta Panamako istmoa zeharkatu zuen. 1513ko irailaren 25ean, Ozeano Barera iritsi zen, eta Amerikako kontinentetik itsaso hori ikusi zuen lehen europarra izan zen.

Luteroren 95 tesiak

1517

Martin Luteroren 95 Tesiak kristautasunaren historian mugarri izan ziren.
Martin Lutero alemaniar monje eta teologoak 1517an idatzitako dokumentu bat. 95 baieztapen edo argudio jasotzen zituen Eliza Katolikoaren gehiegikeria batzuen aurka, batez ere induljentzien salmentaren inguruan (bekatuen barkamena diruaren truke). Bere hasierako asmoa ez zen Elizarekin apurtzea, barrutik eraberritzea baizik.

Elkanoren bidaia

1519

Elkanoren bidaia 1519an Fernando de Magallaesen agindupean hasi zen munduko zirkumnabigazio espedizio ospetsua izan zen. Magallaesek, Espainiatik abiatuta, mendebalderantz nabigatu zuen, Espezien Uharteetarako bide baten bila. Hala ere, Magallaes Filipinetan hil zen 1521ean, eta bidaiak Juan Sebastian Elkanoren agintepean jarraitu zuen. Elkanok zeharkaldia burutzea lortu zuen, 1522an berriro Espainiara iritsiz, Lurra inguratzen zuen lehen gizakia bihurtuz.

Mexikoren konkista

1519

Mexikoren konkista 1519an hasi zen, Hernán Cortés buru zela, Kubatik 500 bat gizonekin iritsi zena. Mexikarren etsai ziren herri indigenekin aliatu zen (tlaxcaltekak kasu) eta Tenochtitlanerantz egin zuen, Moctezuma II.ak gobernatzen zuen Azteken Inperioko hiribururantz.

Peruren konkista

1532

Peruren konkista Amerikaren historiako ikaragarrienetakoa, konplexuenetakoa (eta basatienetakoa) izan zen.
1532an hasi zen, Francisco Pizarro eta bere gizonak Inken lurraldean sartu eta Atahualpa Cajamarca hirian harrapatu zutenean.