EUSKAL LITERATURA XVII. MENDERA ARTE

Julius Caesar-ek Akitania Konkistatu

100

Kristo aurretik urte batzutara, inskripzio batzuk agertu ziren hildakoen harrietan, euskeraren antzerakoak. (andere, gison, nescato...)

Lehenengo Euskerazko eskuzko hiztegia.

Nov 13, 1100

XII. Mendean Aimery Picaud izeneko erromes frantsesak, Frantziatik Santiagora bidaian jasotako berriei buruz idatzi zuen. Euskerazko hiztegi txiki bat egin zuen.

Nafarroako monastegietan izenak.

Nov 21, 1200

Monastegietako lur sailen eta zerbitzarien izenak agertu ziren.

Gonzalo de Berceo-k euskerako hitz solteak erabili.

Nov 21, 1200

XII-XIV mendeetan lan batzuk egin zituen non euskerazko hitz batzuk agertzen ziren

Nafarroako Forua euskera erabiltzen.

Nov 21, 1200

XIII. mendean Nafarroako Foruan euskerazko hitzak agertu ziren.

Nafarroako gorteko gutunean euskera.

Nov 21, 1415

Gortekoek euskeraz hitzegiten zuten eta horren adibide bat ditugu gutunak irakurtzean.

Bernard Etxepare

Nov 22, 1475

Donibane Garazi ondoan jaioa. Eliz gizona zen, erlijiozko eta maitasunezko.... bertsoak egin zituen bere liburuan aurkitzen direnak.

Berpizkunde garaia

Nov 22, 1500

XVI. mendean gizartea hierarkizatu eta bizimodu berriak sortu. Inprenta sortu zen, eta liburuak jendeari gehiago zabalduz alfabetizazioa bultzatu zen.

Joanes Lizarraga

Nov 22, 1506

Euskal idazle lapurtarra da. Joana II. erreginak Itun Berria-ren itzulpena egitea eskatu zion. Euskera jasoa eta landua erabiltzen du.

Esteban de Garibay

Nov 23, 1533

1533an jaioa Arrasaten. Hizkuntza ezberdinak ikasi zituen eta Felipe II.nak 1566. urtean bibliotekari izendatu zuen eta 92an kronista erreala. 1570. urtean bere lan batzuk argitaratu zituen, espainiako monarkiari buruz. Flandesen aurkeztu zituen.

Jon Zumarragako

Nov 21, 1537

Mexikotik Durangora bidali zuen gutun baten idatzia daukagu euskaraz.

Linguae Vasconum Primitiae (Bernardum Dechepare)

Mar 3, 1545

Lehenengo euskerazko liburua, Burdeosen sortua. Nafarroa Behereako euskaran idatzi zuen.

Joan Perez de Lazarraga

Nov 22, 1548

Larrean jaio zen eta Oñatiko familia dirutsu batetik dator. Diane eta Koplak izeneko lan bat egin zuen 1567 an idatzita, 45 koplek osatzen dute lan hau, horietatik 36 euskaraz (arabako euskalkian idatzita). Lan honek Jorge de Montemayor idazlearen Los 7 Libros de Diana lanari jarraitzen dio.

Errenazimendua

Nov 22, 1550

XVI. mendean hizkuntzak indartzen hasi ziren eta eskolan herriaren hizkuntzak erabiltzen hasi ziren.
Martin Lutherek katolizismoaren dogma eta Aita Santuaren primatua kritikatuz, Protestantismoaren lehen urratsak eman zituen Biblia euskaraz idatziz.

Beltran se Sauguis

Nov 23, 1560

1627an hildako Nafarroako kontseilaria izan zen. Baita ere poeta izan zen, baina bere lana galdu eta errefrau bilduma bat egin zuen. Horietako asko mantendu egin dira.

Lehenengo "Glosak"

Mar 2, 2022

X. mendean lehenengo glosak agertu ziren. Hauek liburuen ertzetan agertzen ziren, eta euskarazko idatziak ziren latine itzuliz.