Euskal Literatura

Akitaniako lehenbiziko lekukotasunak

150

Akitaniako eskualdeetako hilobietako harrietan hitz solteak aurkitu ziren latinez deklinatutako eta erromatar alfabetoan idatzitako euskarazko hitzak - Inzkripzioetan -txo eta -ko euskal atzizkiak aurkitu zituzten.

Euskal literatura

Period: 150 to Nov 25, 1627

Bidaiarien lekukotasunak eta hiztegi txikiak.

Nov 25, 1100

Aimery Picaud Frantziako erromes bat, Santiagorako bidea egin zuen eta liburu bat idatzi zuen ikusitakoa jasoz. Bertan, Baskoniako biztanleen deskribapen ez oso atsegina egiten da eta euskarazko hiztegitxo bat sartu zuen, beste erromesentzat lagungarri izateko.

Gonzalo de Berceo

Nov 25, 1200

XII-XIV Gonzalo de Berceoren lanetan aukitzen dugu euskara. Hainbat testuetan euskerazko hitzak agertzen dira

Nafarroako Forua

Nov 25, 1250

Nafarroako Foruak nafar-erromanikoan idatzirik zeuden, baina gizarte euskaldun bati eman behar zitzaizkiotenez, euskal hitzak behin eta berriz azaltzen dira bertan.

Nafarroako Monastegiak

Nov 25, 1300

Hizkuntza ofiziala latina zen baina euskararen presentzia agirietan azaltzen hasi zen. Nafarroako monastegietakon agiritegiak euskal izenak zeuzkaten.

Baladak

Sep 28, 1350

Euskal lurraldeen arteko mugak defendatzeko gerra giroak sortuko du nolabaiteko tradizio literario bat, ahozko formekin lotua. Hau Baladen tradizioa izango da.

Gorteko Gutuna

Nov 25, 1415

Erret Gorteko ofizial gehienak, euskaldunak izan ziren. Bertako funtzionarien arteko gutun bat euskaraz idatzi zuten.

Joannes Leizarraga

Nov 25, 1506

Euskal idazle lapurtarra. Baskoitzen 1506. urte inguruan jaiotakoa eta Bastidan 1601. urtean hil zena. Erreginak Itun Berriaren itzulpena egitea eskatu zion, dotrina zabaltzeko. Hauek dira itzulitako lanak: "Jesus Christ Gure Jaunaren Testamentu Berria", "Kalendrera" eta "ABC edo Christinoen Instructionea". Hiru lanak 1571. urtean argitaratu ziren hizkuntza bteratuan.
Helburua: erreforma sustatzea.

Esteban de Garibay

Nov 25, 1533

1. urtean jaio zen Arrasaten. Bere lan handia sortzeko Epaña eta Portugalera bidaiatu zuen; 1566. urtean bukatu zuen. 1570. urtean Flandesera joan zen bere lana ezagutzera ematera eta hurrengo urtean argitara ema zen. Monarkia espainiarra osatzen zuten erreinu guztien historia zen. Ondoren beste lan bat argitaratu zuen: Ilustraciones Genealógicas. Madrilen hil zen 1599. urtean.

Joan Zumarragako

Nov 25, 1537

Mexikotik Durangora idatzitako eskutitz batean Zumarragak Tabirako Muntxaraz dorrea gogorarazten du

Bernard Etxepare

Sep 1, 1545

Linguae Vasconum primitiae, euskeraz idatzitako lehenengo liburua da, Bernat Etxeparek idatzia. 1475aren inguruan jaio omen zen Sarrasketan (Donibane Garazi ondoan).

Joan Perez de Lazarraga

Nov 22, 1548

Ezezaguna genuen 2004. urtean Madrileko antigoaleko denda batean bere lana aurkitu zen arte. Dianea eta koplak izena du bere lanak eta artzain nobela bat da. 1567. urtean idatzi zuen. Lan honek Jorge de Montemayor idazlearen Los siete libros de DIana lanari jarraitzen dio.

Beltrán de Saugis

Nov 25, 1627

Beltrán de Sauguis Nafarroako kontseilari izan zen jauntxoa dugu. Poeta zen, baina bere lan poetikoa galdu da; eta errefrau bilduma bat egin zuen. 1627. urtearen inguruan hil zen.

Errioxako lekukotasunak: Emilianoar glosak

Mar 2, 2022

Euskaraz idatziriko lehen esaldiak dira. Esaldiok Donemiliagako Kukulako (Errioxa) monastegian aurkitu ziren latinez idatziriko prediku liburu batean. Latinezko testuaren ertzetan agertzen dira, euskaraz idatzita daude eta latinezko testuaren itzulpena dira.