Faxismoa eta nazismoa (1918-1939)

Weimarko Errepublika (1919-1933)

Nov 9, 1919

Weimarko Errepublika 1919tik 1933 arte Alemaniak izan zuen erregimen politikoa izan zen. Lehen Mundu Gerrako porrotaren ostean, Weimar hirian nazio-batzarra bildu zen, herrialdeari konstituzioa emateko. 1919an, espartakistek boterea indarrez lortzeko ahalegina egin zuten.

Erromako martxa

Oct 28, 1922

Benito Mussolinik antolatutako ibilaldiari deritzo. 1922an, Mussolinik eta bere Italiako Alderdi Nazional Faxistak boterea lortu zuten martxa honen ondorioz. Victor Emanuel III.a, Italiako erregeak, Mussoliniri gobernua eratzeko eskatu baino lehen, faxistek Erroma hartzeko mehatxua egin zuten. Erregeak, gobernua eratzeko eskatu zion Mussoliniri.

Mussolinik boterea eskuratu

Oct 30, 1922

Mussolini-k herria gobernatzeko faxismoaren eskubidea baieztatzen zuen publikoki, eta 1922ko urriaren 28an burutu zuen. Lehen ministro italiarraren uko egitean burutu zuen manifestazio handia. Alkandora beltzak instituzionalizatu ziren.
1940an, bere gobernuaren azpian, Italia Bigarren Mundu Gerran sartu zen Alemania naziko aliatu bezala. Alemaniako porrotaren ondoren, Mussolini Suitzara ihes egiten saiatu zen baina harrapatu egin zuten eta 1945eko apirilaren 28an fusilatua izan zen.

Municheko putscha

Nov 8, 1923

1920.urtean, Adolf Hitlerrek Alderdi Nazionalsozialista (NSDAP) sortu zuen, eta 1923an, boterea indarra lortzeko ahalegina egin eta estatu-kolpea eman zuen, baina porrot egin zuen. Estatu-kolpe hori Municheko putscha da.

Hiperinflazioa

Dec 24, 1923

Ekonomia ela eta, gero eta jende gehiago ez zegoen gustura erregimenarekin. Bake-itunek oso baldintza ekonomiko gogorrak ezarri zizkioten Alemaniari. Horren ondorioz, hiperinflazioa izan zen.

Hindenburg mariskala

May 12, 1924

1924.urtetik aurrera, sozialdemokraten eta zentroko alderdien arteko koalizioak osatutako gobernu berriak ekonomia-egoera konpontzea lortu zuen. Hindenburg mariskala izan zen denaren burua, kantziler.

Hitlerren ideiak

Jul 18, 1925

1923an, Municheko estatu-kolpean porrot egin eta gero, Hilter kartzelatu egin zuten. Kartzelan Mein Kampf idatzi zuen eta bere ideiak azaldu zituen.
- Buruzagia gurtzea.
- Estatuaren nagusitasuna.
- Indarkeria.
- Gazteria gorestea.

Hitler boterean

Jan 2, 1933

1932.urtean, alderdi naziari aurre egiteko, sozialistek aliatzea proposatu zieten komunistei, naina haiek uko egin zioten. Hauteskundeetan, komunistek eta naziek jaso zituzten boto gehien, bain ahauteskundeetan Hindenburg mariskala hautatu zuten. Boto gehien jasotako alderdiaren burua izaten zen gobernuburua. Gobernuburuak erabaki zuen nor zen gobernuaren eratzailea. Hitler izendatu zuen.

Oposizioaren desagerpena

Feb 28, 1933

Komunista batek Reichstagari su eman ziola kontuan hartuta, 1933ko otsailaren 28an, komunistak kontzentrazio-esparruetan kartzelatu zituzten. 1934ko ekainean, haren aurkari politikoak hiltzea agindu zuen, Labana Luzeen Gaua delakoan.

1938ko inbasioa

Aug 24, 1938

1938.urtean, Alemaniako tropek Austria inbaditu zuten, bai eta Txekoslovakiako Sudeteak, eta Austria Alemaniari anexionatu zioten. 1939.urtan, Hitlerrek Txekoslovakia osoa okupatu zuen.

Pentsamolde arrazista

Nov 10, 1938

1935.urtean, juduen eta arerioen arteko ezkontzak eta sexu-harremanak debekatu zituzten.
1938.urtean Kristal Hautsien Gaua izan zen: juduak hil zuten.
1942an, Bigarren Mundu Gerran, Hitlerrek azken irtenbidea aplikatzea erabaki zuen. Alemaniako eta konkistatutako herrialde guztietako(Txekoslovakia, Austria, Polonia...)

Erregimen totalitarioa

Dec 24, 1938

1933tik 1939ra, milioi bat alemaniar kontzentrazio-esparruetara bidali zituzten.