-
Rond het jaar 1500 hadden veel mensen kritiek op de katholieke kerk. De priesters en monniken vertelden de mensen de regels van het geloof. De paus en de bisschoppen zochten naar macht en de pastoors waren aangesteld in verschillende parochies. Veel mensen dachten dat de geestelijken vooral geïnteresseerd waren in het geld.
-
In 1515 werd Karel V landsheer van de Nederlandse gewesten. In het begin had Karel nog niet de hele Nederlanden in handen. Door gebieden te kopen en oorlog te voeren had hij in 1543 op het bisdom Luik na alle gewesten. De Nederlanden waar Karel over heerste vormden geen eenheid. Ze bestonden uit 17 gewesten, met elk eigen regels en gewoonten.
-
Met een aflaat had je bewijs dat je zondige gedrag was vergeven. Volgens Luther was dit bedrog, Luther wilde de kerk hervormen. In 1517 noteerde hij zijn kritiek in een lijst van 95 stellingen. Keizer Karel V steunde de paus in zijn strijd tegen Luther.
-
In 1555 trad Karel af. Zijn jongere broer Ferdinand volgde hem in het Duitse rijk op. Zijn zoon Filips II werd koning van Spanje en landsheer over de Nederlanden. Filips voelde zich niet thuis in Nederland, in 1559 vertrok hij voorgoed naar Spanje. Het bestuur liet hij over aan zijn halfzus Margareta van Parma. Filips was streng katholiek en eiste dat het Bloedplakkaat zou worden nageleefd. Dat zorgde voor nog meer onrust. De verontwaardiging over de inquisitie groeide.
-
Nadat Margareta de inquisitie had gematigd, vatten de protestanten moed. Tot nu toe hadden ze geheime kerkdiensten. Nu was het openbaar. De bijeenkomsten vonden plaats buiten de stadsmuren. De katholieke kerk stond vol met heiligenbeelden. De predikanten vonden dat afgoderij. Alle beelden en alle andere pracht en praal in de kerkgebouwen moesten weg. In de zomer van 1566 in Vlaanderen kwam er een beeldenstorm.
-
Een groep edelen trokken met veel machtsvertoon naar Brussel. Daar boden ze op 5 april 1566 aan Margareta van Parma het Smeekschrift aan. Ze vroegen aan Margareta de koning te vragen de Staten-Generaal bijeen te roepen om de politieke en religieuze problemen in de Nederlanden op te lossen. Ze vroegen ook om de plakkaten tegen ketters buiten werking te stellen totdat Filips had geantwoord. Margareta beloofde dat ze de inquisiteurs opdracht zou geven minder streng te zijn.
-
Requesens volgde in 1573 Alva op als landvoogd. Hij kondigde een generaal pardon af voor alle opstandelingen die bereid waren wapens neer te leggen. In 1576 overleed hij ineens, op een ongunstig moment. De Spaans staat was bankroet gegaan. Er was geen geld meer om Spaanse troepen hun soldij te betalen. De soldaten sloegen aan het muiten. Verschillende steden werden tijdens deze Spaanse furie geplunderd.
-
Bij de Pacificatie van Gent besloten alle gewesten samen de Spaanse troepen uit de Nederlanden de krijgen. Er kwam weinig terecht van de pacificatie. De katholieken zagen hoe de calvinisten in veel steden met geweld de macht overnamen. Sommige Franstalige gewesten sloten zich in 1579 aan in de Unie van Atrecht en sloten vrede met Filips II. De gewesten en steden die de Opstand wilden voortzetten verenigden de Unie van Utrecht.
