-
100
AKITANIAKO LEHENBIZIKO LEKUKOTASUNAK
-KOKAPENA:Akitanian: Pirinio mendiek, Garona ibaiak eta Atlantiar ozeanoak mugatuta. Hiru herri ziren, hegoaldekoa egungo Euskal Herriaren antzekoa zen.
-ZER ZIREN?: Hildako senideen alde otoitz egiteko jainkoei eskainiriko inskripzioetako zenbait giza izen eta jainko izenak.
-IDAZKERA:
-Latinez idatziak, beraz, latinaren deklinabide marken erabilera amaieran.
-Erromatar alfabetoan idatzirik, horregatik euskal hainbat morfema ez dira aipatzen (tz, ts, tx...)
-Atzizkiak (-txo...) -
Dec 9, 1100
XII.MENDEKO HIZTEGIA
-KOKALEKUA: Frantziatik Santiagora egindako bidaia -NOR: Aimery Picaud, erromes frantsesa -ZER: Euskarazko hiztegirik zaharrena (Codes Calixtinus) -LEKUKOTASUNA:
-"echea": etxea
-"ogui": ogia
-"ardum": ardoa
-"aragui": haragia
... -
Dec 9, 1100
GONZALO DE BERCEO
-GARAIA: XII-XIV.mendeetan -EGOERA: Euskara nahiko zabaldua -LEKUKOTASUNA: "zatico" -
Dec 9, 1173
NAFARROAKO MONASTEGIA
-Erdi Aroko euskararen oihartzunak berehala ageri ziren paperean. -HIZKUNTZA: Ez zen euskera, latina baizik. -AGIRITEGIAK: Garaiko euskaldunen izenak ezagutzeko biderik preziatuena, Irantzu eta Leireko agiritegietan.
-Adibidez: monasterioaren lur-sailen eta zerbitzarien
izenak.
-Eneco Arcaia
-Miguel Arguina -
Dec 9, 1200
NAFARROAKO FORUA
-HIZKUNTZA: Nafar-erromanikoa -EGOERA: Arauak gizarte euskaldun bati eman -LEKUKOTASUNA:
-"acaguerrico"
-"opil arricada"
-"echayaun"
-"echandra"
... -
-
Dec 9, 1400
XV.MENDEKO HIZTEGIA
-KOKALEKUA: Donejakuera bidean -NOR: Arnold Von Harff, erromes alemana -LEKUKOTASUNA:
-"arduwa": ardoa
-"oyra": ura
-"aragi": haragia
-"gasta": gazta
... -
Dec 9, 1415
GORTEKO GUTUNA
-KOKALEKUA: Erret Gortean (euskarerekin bateratua)
-Bertako ofizialak euskaldunak -LEHEN GUTUNA EUSKERAZ: Orain dela urte batzuk aurkitua
-Idazlea: Martin San Martin
-Hartzailea: Matxin Zalba -ADIBIDEA: "Et jaunaticula abarion ez naiz bildur ezten alla" -
Dec 9, 1537
JOAN ZUMARRAGAKO
- GERTAERA: Mexikotik Durangora idatzitako gorteko gutun honetan Zumarragak Tabirako Muntxaraz dorrea gogoratzen du : - " Obatuco ta ondraduco dogu muncarasco eseori "
-
ERRIOXAKO LEKUKOTASUNA: EMILIANOAR GLOSAK
-GARAIA: Erdi aroan -KOKALEKUA: Errioxa eta Gaztela (Burgos) -GERTAERA HISTORIKOA: Donemiliagoko Kukulako monastegiko latinez idatzitako prediku liburu batetan euskarazko lehen esaldi idatziak agertu ziren, glosak. -LEKUKOTASUNAK:
-"Izioqui" ixio aditzarekin lotua, sua piztea.
-"Ajutu" esanahi zehatzik ez da aurkitu, erori edo egoki
aditzen sinonimotzat jotzen dute.
