-
Ingalaterrak India konkistatu
- urtean berriro kolonizatzeari ekin zioten.Ingalaterrak India konkistatu zuen eta Frantziak, ordez, Aljeria.
-
Period: to
Inperioaren goieneko aldia
Urte honeetan izan zen Britaniar inperioaren goieneko aldia, Viktoria I.aren erregealdian. -
Period: to
Inperio kolonial handiak
Inperio kolonial handiak eratu ziren. Britaniar inperioa zen handiena, eta gero, Frantziako inperioa. Hedapen prosezu horrek borrokak eta haserrealdiak eragin zituen potentzien artean. -
Afrika Europako estatu nagusien eskutan
Potentziek kontinente osoak banatu zituzten elkarren artean. 1885. urtean Berlingo konferentzian, Afrika Europako estatu nagusien eskutan geratu zen. -
Bismarck kargutik kendu
Gilen I.a Alemaniako enperadorea hil zenean, Gilen II.a igo zen tronura. Honek, politika erasotzaileagoa eta hedapen inperialistaren alde zegoen. Horren ondorioz Bismarck kargutik kendu zuten. -
Period: to
Bake armatua
Nazioarteko harremanen beste aldi bat hasi zen, bake armatua. Bi bloke militar bereizten ziren. Alemaniak , Austriak eta Italiak Aliantza hirukoitza sinatu zuten. Eta Frantziak, Errusiak eta BH, entente hirukoitza. -
AEB-N garaipenak
- urtean AEB-k Espainia garaitu zuen, eta geroago Filipinak, eta Puerto Rico okupatu, eta Kuba kontrolatu zuen.
-
Marokoko lehen krisia
Kolonien inguruko kexek Marokoko lehen krisia eragin zuten. -
Entente hirukoitza
- urtean, Frantziak, Errusiak eta Britaniak Entente hirukoitza sortu zuten. Balkanetako arazoak zirela eta, Errusiak Alemaniarekin zuen aliantza utzi behar zuen.
-
Marokoko bigarren krisia
Alemaniak ahalegina egin zuen Frantziak Marokon protektoratua sor ez zezan, baina Frantziarrek eta beren asmoa bete zuten, Britaniar Handiaren laguntza zuten eta. -
Period: to
Posizioen gerra
Alemaniarrek erasoaldian porrot egiteak fronteak sendotzea eragin zuen. Horren ondorioz, lortutako posizioak babestea zen helburua. -
Udako krisia
Ekainaren 28an, Austria-Hungariako inperioko tronuaren oinordekoak, Frantzisko Fernando artxidukeak, bisita ofiziala egin zuen Sarajevora. Austriak ultimatum bat bota zion Serbiari. Uztailaren 28an, Austriak gerra deklaratu zion Serbiari. -
Mugimenduen gerra
Alemaniarren planaren helburua Frantzia garaitzea zen. -
Marneko gudua
1914ko irailean Marneko guduan, alemaniarrak Frantzian ezusteko erasoaldia egitea geldiarazi zituzten, Paristik kilometro gutxira. -
Alemaniarrek Errusia garaitu
Errusiak, Frantziaren eskarei jaramon eginez, presazko erasoaldi bat egin zuen Alemaniaren aurka. Alemaniarrek errusiarrak garaitu zituzten Tannenbergen eta Masuriako aintziretan. -
Verdungo gudua
Alemaniarrek fronteak hausteko ahalegina egin zuten Verdungo guduan. -
Sommeko gudua
Britaniarrek fronteak hausteko ahalegina egin zuten Sommeko guduan. Hala ere , gudu horrek ez zuen egoera militarra asko aldatu , eta ehunka mila hildako izan ziren. -
Krisia
Urte horretan egoera militarra aldatu egin zen, bi arrazoi zirela-eta:
Errusiako Iraultza. Errusian iraultza izan zen. Iraultza horretan, tsarra trunutik kendu eta gobernu komunista jarri zuten.
Horrez gain, Estatu Batuak gerran sartu ziren. -
Urriko iraultza
Lenin izan zen boltxebikeen burua, erbestetik itzuli zen eta Apiriliko tesiak delakoetan jarraitu beharreko programa ezarri zuen: gerra uztea, lurrak berriz banatzea, langile-batzordeak eta fabrikak kontrolatzea, eta sobietei boterea ematea. -
Period: to
Gerra zibila
Gerra zibilak hiru urte iraundu zuen, eta boltxebikeek irabazi zuten, batez ere Trotskyk Armada Gorriak egindako antolakuntza-lanari esker. -
Brest-Litovseko ituna
Brest-Litovseko ituna sinatu zuten urte horretan, lurra nekazari pobreen artean banatzako agindu zuen, baina aurreko jabeei kalte-ordainik eman behar izan gabe. -
Erasoaldia eta gerraren amaiera
Alemaniak udaberriko azken erasoaldia egin zuen baina porrota jaso zuen. ABE-N aliatoak laguntza zituzten eta kontraerasoa egin zuten. Alemanian Gilen II.a enperadoreak abdikatu zuen eta 1918ko azaroan amaitu zen gerra. -
Hirugarren internazionala
Leninen ustez beharrezkoa zen iraultza SESBtik kanpo hedatzea. Hori dela eta 1919an Hirugarren Internazionala sortu zuen. -
Period: to
Parisko Bakea eta Versaillesko Ituna
Parisko bakea esaten zaio garaitutako herrialdeek sinatutako itunari. Hiru helburu zituen: Alemaniaren suspertzea eragoztea, potentzia irabazleen artean botereen oreka lortzea, eta Errusia bakartuta uztea. -
Nazioen elkartea
Nazioen elkartea sortu zuten urte horretan, eta Genevan zuen egoitza. Erakunde horren helburua munduko herrialde nagusiak elkartzea zen, nazioarteko arazoak modu baketzuan konpontzeko. -
NEP
Urte horretan Ekonomia-politika berria ezarri zen, ekonomia suspertzeko asmoz. Nekazariei askatasunez laboratzen eta saltzen utzi zitzaien, barne-merkataritza askea baimendu zen, eta enpresa txikiak eta ertainak jabetza pribatuan izaten utzi zuten. -
SESB
1922an SESB sortu zen, Sobietar Errepublika sozialisten batasuna. Errepubliken federazio bat zen, eta errepubliken kopurua handituz joan zen. -
Stalin
Stalin urte honetan SBAK-ko idazkari nagusia izendatu zuten, eta apurka-apurka bera nagusitu zen. -
Konstituzioa
Konstituzioa egin zen. Konstituzio horrek estatu berriaren politika-sistema zehazten zuen. Errepublikek autonomia zuten, eta legegintza-organo gorena Sobiet Gorena zen. -
Diktadura totalitarioa
Stalinek botere guztiak bere gain hartu zituen eta diktadura pertsonala ezarri zuen. Hiru baliabide erabili zuen:
Pertsona gurtzea, Alderdi komunistaren boterea sendotzea eta Izua. -
Period: to
Purga
Sei urte iraundu zuen purga edo garbiketa-prozezu gogorrenak. Milaka pertsona bidali zituzten kontzentrazio-esparruetara, eta bizitza-baldintza penagarrietan bizitztera behartzen zituzten.
