-
Ilgora Emankorrean.
Mesopotamia: Tigris eta Eufrates: nekazaritza-produktuen ekoizpena handitu zen. Hiri handiak > artisautza eta merkataritza. Gizartea konplexuagoa > lehen estatu-formak. Hiri-estatu: Ur, Uruk, Eridu edo Lagash.
labore-lur eta soro ere. Hiriek inguruko lurrak kontrolatzen zituzten, independenteak ziren, eta errege batek agintzen zuen hiri bakoitzean. -
-behe mesopotamia
-nekazarien kultura garraintzu bat garatu
-zenbat hiri handi,estatu independente,
-ur, uruk,erindu,lagash
-jauregi batean
-tenplu baten
-Lehen errege haiek botere politikoa eta militarra zuten, bai eta erlijio-boterea ere. Haien eginbeharra ordena bermatzea eta jainko-jainkosen izenean gobernatzea zen. -
Idazkera kuneiformea Mesopotamian garatu zen. Silaba baten balio fonetikoa zuten zeinuetan oinarritzen zen. 2 000 zeinu inguru zituzten, eta zeinu horietako 600 erabiltzen zituzten gehien. Idazteko puntzoi baten bidez ebakidurak egiten ziren buztinezko oholtxo umel batean; ondoren, eguzkitan lehortzen zuten. -
IDAZKERA KUNEIFORMEA
Silaba oinarritzen zen.
2 000 zeinu inguru zituzten
600 erabiltzen zituzten gehien. Idazteko puntzoi baten bidez ebakidurak egiten ziren buztinezko oholtxo umel batean; ondoren, eguzkitan lehortzen zuten. -
Mesopotamiako hirietan, K.a. 3300. urtearen inguruan hasi ziren idazten, eta Egipton, aurreraxeago, K.a. 3150. urtearen inguruan. Mesopotamian idazkera kuneiformea erabiltzen zuten; Egipton, berriz, idazkera hieroglifikoa.Lehen idazkiak oharrak izaten ziren.
-
IDAZKERA HIEROGLIFIKOA
- hitzak eta ideiak irudien edo piktogramen bidez .
- Testu ofizialetan eta erlijio-testuetan
-harri gainean edo hormetan zizelkatzen eta margotzen zuten. sinplifikatuago bat erabiltzen zuten papiro, ehun edo zur gainean idazteko: idazkera hieratikoa. -
Egiptoarrek sortu zuten idazkera hieroglifikoa. Idazkera horretan, soinuak, hitzak eta ideiak irudien edo piktogramen bidez adierazten zituzten. Testu ofizialetan eta erlijio-testuetan erabiltzen zuten, eta harri gainean edo hormetan zizelkatzen eta margotzen zuten. Forma sinplifikatuago bat erabiltzen zuten papiro, ehun edo zur gainean idazteko: idazkera hieratikoa.
-
Egipto ibai handi batek zeharkatzen duen basamortu handi bat da. Ibai hori Nilo ibaia da, eta Tanganyika aintzirako lurralde euritsuetan jaiotzen da. Egipton bi eskualde bereizten dira: Egipto Beherea, Niloren deltan dagoen haran zabala, eta Egipto Garaia: eremu idorra zen, eta hartan, ibaiaren ertzeko lur-zerrenda estuan baino ezin zen bizi. K.a. V. milurtekoan, Egiptoko lurralde osoan sakabanatuta bizi ziren tribuak Niloren ertzetan kontzentratu ziren. Aurrerago, K.a. 3000. urtean -
Gizako Esfingea dimentsio handikoa da eta Kefren faraoiaren piramidea zaintzeko eraiki zen. Esfingeak lehoi gorputza eta gizaki-burua ditu, indarraren eta boterearen zeinu, eta faraoiaren ezaugarri. Antzina, margo biziekin margotuta zegoen. -
Kreta uhartean Uharte hartan, jauregi eder ugariko hiri bat gailendu zen, batetik bat : Knosos. -
Hilobiak arpilatzeetatik eta lapurretetatik babesteko, hipogeoak eraiki zituzten. Hilobi-ganbera handiak ziren, lurpean eraikitzen zituzten, eta pintura askoz apaintzen zituzten. Multzo interesgarriena Tebasetik (Luxor) gertu dagoen Erregeen harana da. Nabarmentzekoa da Tutankamonen hilobia; izan ere, ukitu gabe aurkitu zuten -
-
Hammurabi Babiloniako errege izan zen garaian (K.a. 1750), ezagutzen den lehen lege-kodea egin zen. Gizon batek: Beste gizon bati, frogarik izan gabe, hilketa bat leporatzen baldin badio, heriotza-zigorra izango du.
Lapurtzen baldin badu, heriotza-zigorra izango du.
Aita jotzen baldin badu, eskua moztuko zaio.
Beste gizon baten semeari begia ateratzen baldin badio, begia aterako zaio.
Justiziarekin gairen bat duen hiritarrak -
Peloponesos Akeoek.
-
-
Egiptoko pinturek eta eskulturek ezaugarri aldaezin batzuk izan zituzten mendeetan zehar: Irudi planoak irudikatzen dituzte, perspektibarik eta sakontasunik gabe. Pertsonaia nagusiak besteak baino handiagoak dira. Izaera sinbolikoa duten erlijio-eszenak irudikatzen dituzte, bai eta xehetasun handiz egindako eguneroko bizitzako eszenak ere. -
-
-
-
-
-
-
Alexandrok Persiako inperioa inbaditu eta hango hiri handiak konkistatu zituen (Susa eta Persepolis). , behin betiko garaitu zuen Dario (K.a. 331).
-
-
-. Oktaviok Augusto izendatu.
- Jainko-jainkosek hautatua. -
-Flipo mazedoniak erregearen semea
-aristoteles filosofoa irakasle homoreren lanak mirestu heroi izan nahi
-Aita hiltzean healde gehiena konkistatua monarkia armada boteretsua
-Dario iii a persiar erregearen kontra: kanpaina militarra
-33 urterekin -
Esparta ez ados Atenasen hegemoniarekin > Peloponeseko Liga sortu. Atenas erabat suntsituta aliatuak ere bai.
Hiri asko tiranoen eskutan -
- Zenbat hirire elkartea.
- Persiarrek berriro eraso egin ziezaieketela eta, badaezpada ere militarki antolatzeko sortu zzuten.
- Atenas buru zurla.
- Polis bakoitza ontziak eta dirua jarri.
- Atenas zergak biltzeaz arduratu delos uhartean gorde delosko altxorra.
