-
Tigris eta Eúfrates ibaiak, dauden hurbileko herrialde batean, gizateriaren lehen kultura garatzen hasi zuten. -
giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren. -
Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi ziren. -
Greziako lehenengo kolonizazioa gertatu zen eta mugak modifikau egin ziren
-
Afrikako Erdialdeko lautadetatik zetorren giza talde batek Nilo bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi ziren eta herri txikiak eraikitzen hasi ziren. Herri horiek, pixkana-pixkana, elkartu egin ziren eta herri handiagoak sortu zituzten. Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Gora hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean, eta etengabe borrokan ibili ziren, hegoaldeko Nermer erregeak Egipto behera konkistatu eta bereganatu zuen arte.
-
Gizon estatua hau so litekeena, da errege-apaiz batena izatea eta kareharriz egina dago -
Menes edo Nermer erregeak Egipto behera konkistatu eta bereganatu zuen. Bailara inguruko basamortuek muga naturalak osatzen zituten eta horregatik oso zaila zen hortik inbasioren bat heltzea.
-
Bailara inguruko basamortuek muga naturalak osatzen zitzten eta, horregatik, nahiko zaila zen hortik inbasioren bat iristea. Horrela, Egiptoko kulturak 3.000 urtez iraun zuen ia aldaketarik gabe.
-
Lehenengo aldaketa K.a. 2000 urte inguruan gertatu zen. Ordu arte, Minoiko zibilizazio aldiaren lehenengo zortzi mendeetan zehar. Itsas merkataritzari esker Egiptorekin harremanetan egon ziren. K.a. 2000. urte inguruan. Kretarrek idazteko sistema bat eta hirien zibilizazio bat sortu eta antolatu zuten, -
Zibilizazio minoikoa Brontze Aroko kultura aurre-helenistiko bat da, Kretan K.a. 3000 eta 1200 urteen artekoa.
-
Trukeak egiten ziren herrien artean
-
Indo Bailaren zibilizazioak, gaur egungo Pakistanen garatu zen eta goreneko unea lortu zuen. Indo lautada emankorretan lortzen zituzten uztak izan ziren bere oparotasunaren oinarri.
-
Lugalzagesik, Umma herriko printzeak, Ur, Uruk, Larsa eta Lagash herrien boterea hartu zuen, eta Sumer herrialdea lehen aldiz batzea lortu zuen.
-
Akad herriko Sargon erregeak, inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen. -
Sargon I Handiaren erregetzan, hiri-estatu sumertarrak batuta geratu ziren eta horrela sortu zen historiako lehen inperioa, Akaden Inperioa; zituen lurraldeak Mediterraneoa eta Turkiaraino hedatu ziren.
-
Akaden inperioaren goieneko unea Naram erregetzan lortu zen, baina, hura hil eta gero, barruko arazo batzuek amorrita eta lullubi herrien presioek, inperioaren gainbehera bizkortu zuten
-
Ur-Namu III.ak Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zen. -
Mariko gobernadorea izan zen Puzur Ishtar-en estatua
-
Barneko matxinadek Inperio Zaharraren suntsiketa ekarri zuten. Horren ondorioz, ezegonkortasuna nabarmena izan zen; ondoren, Erdiko Inperioa sortu zen dinastiatik. Garai hartan ureztatzeko lan handiak egin ziren. Hicso Asiako herriaren inbasioarekin batera. -
Mesopotamiarrek kodeetan biltzen zituzten legeak. Haien bizimodua gobernatzeko erabiltzen zituzten kodeak. Guztietatik ezagunena Hammurabiren kodea da. Hammurabi Babiloniako erregea izan zen. -
Kretako lehenengo jauregi handiak Knossosen, Feston, Malian eta Zakronen eraiki ziren. Gune horiek are luxu handiagoz berreraiki zituzten K.a. 1700 urtean, Egeo inguru hartan nagusi zen zibilizazio indartsu. -
Hammurabi kodea, aurkitu diren lege multzoetariko bat da. -
K.a. 1600. urtean, jarduera sismikoak uharteko etxe asko suntsitu zituen eta gero lurrikara bat egon zen. Hasieran bakarrik lurrikara zegoen baina gero sumendiak lehertu egin zuen. -
Zilarrezko rhyton edontzia, urrezko adarrekin, K.a. XVI. mendekoa da -
Mizenasko bolizko hiru jainkosak (K.a. 1550-1400 ingurukoak dira) -
metalezko eta bolizko lanak, Vafioko urrezko edontziak dira adibidez K.a. 1500 ingurukoak -
MO aroaren( 1400k.a- 1150k.a) hasieran Kretako zati handiena hondatuta gertatu zen, eta hango biztanleek ihes egin zuten. Gaur egun badira gauza berriak jakin ahal izateko zein izan zen hondamen haren kausa -
k.a 1100. urtean inguru, mizenastar zibilizazioa amaitu zen. Antzinateko greziarrek haiek hau azaltzen zuten beste polis batzuei. Garai hau doriarren, inbasioarengatik amaitu zen -
Brontze aroa amaitu egin zen
-
herri batez eta zenbait herrixka, zelai eta basoz osatutako estatu txikiak sortzen hasi ziren; polis izena eman zitzaien. -
Garai bat izan zen.
Zibilizazio mizenikoa desagertu gero polis izeneko estatuak sortu eta hopolitak egon polis izeneko estatuak defendatzeko
Akropolia herriko lekurik altuena
Janari faltagatik beste lurralde batzuen bila joaten ziren, beti itsasoaren ondoan eta horrek aurrerapen handiak ekarri zituen nabegazioan
Metropolietatik ( hirietatik) polis berri aske bat ateratzen zen
Herri gehienek nekazaritza eta merkataritza zituzten bizibide -
Erroma sortu zen Monarkiarekin batera. Monarkia honetan datza: errege bat dagoenean da eta haien semea bihutzen da gero erregea eta horrela denbora guztian. Kasu gutxietan monarka talde hautatu batek aukeratua izaten da. Monarka batek agindutako estatuari monarkia edo erreinu deitzen zaio. -
-
Agora plaza bat zen. Polisaren erdian egoten zen eta hor nekazariek eta abeltzainek haien produktuak saltzen zituzten -
Errepublikaren hasiera monarkia amaitu ondoren sortu zen. k.a 133 Grakoren errebolta geratu zen. -
-
Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren. Horietako batzuk altxatu egin ziren, eta laguntza eskatu zieten gainerakoei, baita Atenasek eta beste polis ados egon ziren. Hori izan zen, Mediar gerren hasiera -
Garai honetan, Persiarrak Hélade inbaditzera joan ziren. Héladeko polis asko batu ziren eta Delosko liga sortu zuten. Liga horrek gerra asko irabazi zituen. Atenasek hegemonia lortu zuen eta lortutako altxor guztiak Atenasera eraman zituen. Hori ez zitzaien Delosko Ligakoei gustatu eta Delosko ligatik atera ziren. Banatu egin ziren eta momentu txar hori aprobetzatuz Filiporen armada Hélade inbaditzera joan zen. Atenas gabe, polisek, Peloponesoko liga sortu zuten -
Urte honetan, Akropolia sortu zuten. Akropolia poliseko lekurik altuenean egiten zen eta norbait inbaditzera bazetorren hortik ikusi zezaketen -
Garai bat izan zen.
k.a. 500. urtan Txina txikian zuden polisak persiarren menpe egon ziren. Horrek mediar gerrari hasiera heman zion. Dariok gainontzeko polisak menpean hartu zituen
Greziar herriak batu egin ziren Deloseko liga sortzen eta imperio persiarrari aurre egin zieten
Greziar herri horietan Atenasesk hegemonia lortu zuen
Polisak Deloseko ligatik alde egin nahi izan zuten baina Atenasek ez zien utzi
Espartak, Peloponesoko Liga osatu zuen beste herri batzuekin -
Greziak etapa berria hasten du eta garai hori garai klasikoa izan zen
-
Greziak lehenengo inbasio Persa sufritu zuen
-
Aspasia Mileton jaio zen eta emakumerik harrigarriena izan zen Grezian. Aspasiak hezkuntza oso ona euki zuen eta hori ez zen oso normala garai horretan. Periclesekin maitemindu zen baina Pericles Atenaseko gobernadorea zenez hiritarrek ez zuten ondo ikusten eta pertsona txar bezala hartu zuten
-
Pericles jaio zen urtea da -
Kataklismoa gertatu eta 1.200 urtera, Platonek Atlantis deskribatu zuen, zientzialariek uste dute, antzinako minoiko zibilizazioan oinarritzen den istorio bat izan zela. -
Hegemonia zuen egeo itsasoan. Aberastasuna eta industria hazi ziren eta filosofian, literaturan eta artean talentuak agertu ziren. Atenaseko hrritarrak harro zeuden
-
Asiriar edota persiarren inbasioa jasan ondoren, Greziak Egipto konkistatu zuen. Alexandro Handia hil eta gero, erregea Ptolomeo izan zen. Erromatarrek bere inperioko probintzia bihurtu arte, 300 urtez gobernatuko zuena. Garai hartan, Greziarrek konkistatu zuten Egipto eta grekoa izan zen hizkuntza ofiziala, baina Egiptoko kultura errespetatu zuten, eta horri esker biziraun zuen.
-
Garai bat izan zen. Garai klasikoko ondorengoa.
Atzerritarrak zirenak heleniarrak deitzen ziren
Filipo II. aren erregaldian, greziar kultura ondo ezagutzen zuenez armada bat sortu zuen eta helenezazioa bultzatu zuen
Alexandro Handiak, Asiarako espedizio handi bat antolatu zuen, eta Persiarren aurkako borroketan irabazi egin zuen behin baino gehiagotan; inperio horretako lurralde guztiak hartu zituen menpean: Asia Txikia, Siria, Mesopotamia, Egipto eta Persia. -
Rosetta harria topatu zuten -
Monarkia eta errepublika ondoren, imperioa sortu zen Erroman -
-
Erromatarrak politeistak ziren eta judutarrak monoteistak ziren eta pertsona guztiak onak izan behar ginela ezaten zuten. Jesukristo bere mezua banatzen hasi zen eta erromatarrei ez zitzaien gustatu bere filosofia orduan judutarrak eta erromatarrak kristauen kontra joan ziren. k.o 313 konstantino enperadoreak tolerantzia erlijiosoa eman zion eta gero teodosio enperadoreak erlijio ofizial bihurtu zuen kristautasuna -
Errepublika eta gero erromatar imperioan krisia egon zen. Krisi barruan 212 karakalaren ediktua eta 395 krisia amaitzen eta mendebaldeko imperioa hastean, imperioaren zatiketa gertatu zen -
Konstantino emperadoreak, kristautasuna praktikatzeko baimena eman zuen eta kristau bihurtu zen -
Konstantino enperadoreak tolerantzia erlijiosoa aldarrikatu zuen.
-
Javako itsasoko Krakatoa uhartean Therako leherketa Krakatoakoa baino lau aldiz handiagoa izan zen. Errautsezko hodei handi bat zabaldu zuen eta bolada luze baterako agortu zituen soroak. Tsunami izugarri hark Kretako iparraldeko kostalde guztia suntsitu zuen, bai eta iparraldeko portuetan gerizatutako ontzi guztiak ere. Sumendiko galdara lehertu aurretik izan ziren lurrikarek jauregiak suntsitu zituzten.
