J

FILOSOFIA

  • Period: 4000 BCE to 476

    ANTZINAROA

  • Pitagoras
    580 BCE

    Pitagoras

    Antzinako Greziako matematikari eta filosofo bat izan zen. Matematikan, Pitagorasen teoremarengatik da ezaguna eta zenbakien bitartez dena azal daitekeela pentsatzen omen zuen. Musikan, eskala pitagorikoak bere izena darama
  • Heraklito
    535 BCE

    Heraklito

    antzinako Greziako filosofoa zen, Efeso hirikoa.
  • Parmenides
    515 BCE

    Parmenides

    Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Eskola eleatikoko sortzaile eta filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da. Parmenidesek Eleako gobernuan parte hartu omen zuen. Filosofia ikasten hasi zen Aminia filosofo pitagorikoarekin. Parmenidesen eragina nabarmentzekoa da mendebaldeko pentsamendu metafisikoaren historian, lehendabizikoz Izateari buruzko hausnarketa garatu baitzuen
  • Protagoras
    490 BCE

    Protagoras

    Antzinako Greziako lehenengo sofista izan zen, eta zenbaiten ustez garrantzitsuena. Erretorikan eta bertutean aditua, Platonek Protagoras elkarrizketan bertutearen lehen irakasle profesionala izateari egotzi dio. Bere ospea eta eragina oso nabaria izan zen Periklesen Atenasen.
  • Gorgias
    485 BCE

    Gorgias

    Filosofo sofista izan zen kristo aurretik 485. urtean jaio eta 380. urtean hil zen.
  • Sokrates
    470 BCE

    Sokrates

    Grezia Klasikoko filosofo bat izan zen. Mendebaldeko tradizio filosofikoaren ikonorik garrantzitsuenetarikoa da, Platonen irakaslea izan zen eta harengan eragin handia izan zuen.
  • Platon
    427 BCE

    Platon

    Grezia Klasikoaren filosofo garrantzitsu bat izan zen. Sokratesen ikasle eta Aristotelesen maisu izan zen. Sokratesengandik jaso zuen eragina nabaria izan zen. Parmenides, Heraklito eta pitagorikoen pentsamendu-iturrietatik ere edan zuen. Haren filosofiaren argitasunak eta sakontasunak eragin sakona izan dute historian zehar. Filosofiari egungo izaera eman eta haren zabalera osoan, hala nola etika, politika, metafisika eta epistemologia, aztertu zuen lehena izan zen.
  • Aristoteles
    384 BCE

    Aristoteles

    Grezia klasikoko filosofo eta polimata izan zen. Platonek irakatsia, Lizeoaren, filosofiaren eskola peripatetikoaren eta tradizio aristotelikoaren sortzailea izan zen.
  • Epikuro
    341 BCE

    Epikuro

    Antzinako Greziako filosofoa izan zen. Epikurok obra asko idatzi zituen, baina gehienak galdu egin dira.
    Epikuro Demokritoren jarraitzailetzat har daiteke fisikaren alorrean (atomismoa), baina ez zion haren determinismoari jarraitu. Ataraxia edo bizitzako gorabeheren kezkarik gabeko egoera lortzeko, heriotzaren beldurra kentzea ezinbestekoa dela zioen
  • Seneka
    4 BCE

    Seneka

    Moralari buruz aritu zen filosofo estoiko nabari bat izan zen. Erromatar Inperioko politika pertsonaia garrantzitsua ere izan zen. Bere idazkiei esker, mendeetan barrena estoizismoaren pentsaera ulertzeko ezinbesteko erreferentzia izan da.
  • Austin Hiponakoa
    354

    Austin Hiponakoa

    filosofo eta teologo bat izan zen. Mendebaldeko kristautasunaren gizonik garrantzitsuenetakoa, Eliza Katolikoaren santu eta doktore, kristau dotrina neoplatonismoarekin uztartu eta erlijioz kanpoko bestelako ekarpen filosofikoak ere egin zituen.
  • Period: 476 to Jan 1, 1492

    ERDI AROA

  • Enpedokles
    490

    Enpedokles

    Filosofo greziarra eta Agrigentoko herritarra zen. Enpedoklesen filosofia oinarrizko lau gai klasikoen sortzailetzat jotzen da, hau da, unibertso osoa lurrez, airez, suz eta urez osatua dagoela.
  • Tales
    624

    Tales

    Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Matematiko eta astronomo izatearekin batera, natura zientziaren eta filosofia naturalaren sortzailea izan zen.
  • Tomas akinokoa
    1224

    Tomas akinokoa

    filosofoa, teologoa, latinezko idazlea eta domingotar fraidea izan zen. Erromatar Eliza Katolikoko doktore eta santua da.
  • Gilen Okham
    1283

    Gilen Okham

    fraide frantziskotarra eta filosofo eskolastiko ingelesa izan zen, Ockham herrikoa, Ingalaterrako Surreykoa. Eskolastikaren azken figura nabarmena izan zen, eta nominalismoaren filosofo handiena. Ezaguna da Ockhamen labana delako bere printzipio filosofikoagatik.
  • Tomas Moro
    1478

    Tomas Moro

    ingeles pentsalari, teologo, politiko, humanista eta idazle izateaz gain, poeta, itzultzaile, Henrike VIII.aren lord kantziler, lege-irakasle, negozio zibilen epaile eta abokatu ere izan zen
  • Period: Jan 1, 1492 to

    ARO MODERNOA

  • Francis Bacon
    1561

    Francis Bacon

    britainiar filosofo, abokatu, idazle eta estatu-politikaria izan zen. Enpirismo filosofiko zein zientifikoaren aitatzat hartzen da.
  • Hobbes

    Hobbes

    filosofo ingelesa, filosofia modernoaren sortzaileetako bat izan zen.
  • Deskartes

    Deskartes

    filosofoa, matematikaria eta zientzialaria izan zen. Bai filosofian, bai matematikan, aitzindaritzat dugu gaur egun.
  • Spinoza

    Spinoza

    jatorri sefardi hispano-portugaldarreko filosofo neerlandarra izan zen. Baruj, Bento, Benito, Benedicto edo Benedictus (de) Spinoza edo Espinosa ere esaten zaio, itzulpenen arabera, jatorriari buruzko hipotesietan oinarritzen dira denak. Kartesianismoa gisa ezagutzen den korrontearen ondorengo kritikoa da, eta XVII. mendeko filosofiaren arrazionalista handietako bat da,
  • Locke

    Locke

    filosofo eta teoriko liberal ingelesa zen. Liberalismoaren aitzindaritzat hartzen da gaur egun.
  • Leibniz

    Leibniz

    alemaniar filosofo, matematikari, logikari, teologo, jurista, liburuzain eta politikaria izan zen.
  • Berkeley

    Berkeley

    Irlandako filosofo eta apezpikua izan zen, idealismo subjektiboa deituriko korronte filosofikoaren aitzindaritzat hartua izan da.
  • Montesquieu

    Montesquieu

    Ilustrazio garaiko kronista eta pentsalari politikoa izan zen. Ilustrazioaren mugimenduko filosofo eta saiakeragile garrantzitsuenetakoa. Ospetsua da berak egituratu zuelako botereen banaketaren teoria, gaur egungo gobernu modernoetan oinarrizkotzat jotzen dena eta mundu osoko konstituzio ugaritan ezarria.
  • Hume

    Hume

    eskoziar filosofo, historialari, ekonomialari eta saiakeragilea izan zen. Gaur egun Mendebaldeko filosofiako eta Eskoziako Ilustrazioko figura garrantzitsuenetako bat da.
  • Rousseau

    Rousseau

    suitzar idazle, musikagile eta filosofoa izan zen, frantsesez idazten zuena. Ilustrazioko pentsalari nagusietako bat izan zen. Lanik ezagunenak Gizarte-Hitzarmena, Aitorpenak eta Emilio, edo Hezkuntzaren gainean ditu.
  • Kant

    Kant

    historiako filosofo nabarmenetakoa da.
  • Hegel

    Hegel

    filosofo alemaniarra izan zen. Alemaniar idealismoaren figura garrantzitsuenetako bat eta filosofia modernoaren sortzaileetako bat da, eta bere eragina epistemologiara, logikara, metafisikara, estetikara, historiaren filosofiara, erlijioaren filosofiara eta filosofiaren historiara hedatzen da.
  • Period: to

    ARO GARAIKIDEA

  • Marx

    Marx

    Filosofo, ekonomista, psikologo, intelektual eta politiko komunista alemaniarra izan zen. Komunismoaren pentsalari bat izan zen.
  • Nietzesche

    Nietzesche

    Filosofoa, poeta, musikari eta filologo alemaniarra izan zen. Filosoforik garrantzitzuenetariko bat dela pentsatzen da haren obra influentzia handia izan zuelako mendebaldeko historian zein kulturan
  • Freud

    Freud

    Austriako mediku neurologo bat izan zen, psikoanalisiaren alta eta XX. mendeko pertsona intelektualirik ezagunetariko bat.
  • Husserl

    Husserl

    Filosofo eta matematikar alemaniarra. Fenomenologia tranzcendeltalaren sortzailea izan zen, horrekin batera mugimendu fenomenologikoa, XX. mendean eragin handia izan zuena.
  • Russel

    Russel

    Filosofo, matematikar, logikar eta idazle britainarra izan zen, literaturaren premio saria irabazi zuena. Haren familia Erresuma Batuko familia garrantzitzu bat izan zen
  • Wittgenstein

    Wittgenstein

    Filosofo, matematikar, linguista eta logikar austriarra izan zen. Filosofia analitikaren sortzaile gisa hartzen da.
  • Heidegger

    Heidegger

    Filosofo alemaniarra izan zen XX. mendeko alemaniako filosofo eta pentsalari garrantzitsuena izan zen.
  • Karl popper

    Karl popper

    Filosofo eta irakasle austriarra. Palsacionismoaren sortzailea izan zen. XX. mendean zientziaren filosoforik garrantsitzuena dela pentsatzen dute
  • Jean-Paul Sartre

    Jean-Paul Sartre

    Filosofo, idazle, novelista, dramaturgo, politikar, biografo eta kritiko literariar frantsesa izan zer. Existentzialismoaren, postpodermismoaren eta marxismoaren esponentea izan zen.
  • Hanna Arendt

    Hanna Arendt

    Idazle eta politikar alemaniarra izan zen. XX. mendeko filosofa garrantsitzuenetariko bat konsideratzen da.
  • Levi-strauss

    Levi-strauss

    Antropologoa, filosofo eta ednologo frantsesa izan zen. XX. medearen bigarren erdian pertsona garrantsitzu bat izan zer arlo haietan
  • Simone de Beauvoir

    Simone de Beauvoir

    Filosofa, irakasle, idazle eta aktibista feminista frantsesa izan zen. Hainbat nobela, biografia eta monografiak egin zituen arlo politikoei, sozialei eta filosofikoei buruz mintzatzen.
  • Foucault

    Foucault

    Filosofo, historiatzaile, soziologo eta psikologo frantzesa izan zen. Unibertsitate desberdinetan irakasle izan zen Frantzian zein Estatu batuan. Horrez aparte, katedratikoa izan zen "historia de los sistemas de pensamiento" frantziako unibertsitatean.
  • Habermas

    Habermas

    Filosofo eta soziologo alemaniarra izan zen. Filosofia politikan, etikan eta zuzenbide arloetako lanak egin zituen eta horregatik ezaguna da