-
Mizenestar kultura, duela ia 4.000 urte garatu zen lurralde kontinentalaren hegoaldean (Peloponeso), akeoak heldu eta batera.
-
Minostar kultura orain dela 5000 bat urte sortu zen. K.a. 3000. urte inguruan.
-
K.a. 2000. urte inguruan, kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten.
-
Mizenarrek, Kretak K.a. 1500 urte inguruan pairatu zuen suntsiketa orokorra aprobetxatu egin zuten, Mediterraneoan eta hiru mendetan zehar, hegemonia kultural eta komertziala inposatzeko.
-
K.a. 1200 inguruan, gerrek eta barneko gatazkek eragindako krisiak horren gainbeheraren hasiera izan zen, eta joniar, eoliar eta doriarren finkapena erraztu zuen.
-
K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.
-
Orduan, Egeo itsasoaren Asiako kostaldean zegoen eta lurralde hura menpean zuen hiri batekin, Troia hiriarekin, hainbat gatazka izan zituzten. K.a. 1200. urte inguruan, setiatu eta suntsitu egin zuten.
-
Horrela, K.a. 900. urtetik aurrera, herri batez eta zenbait herrixka, zelai eta basoz osatutako estatu txikiak sortzen hasi ziren; polis izena eman zitzaien.
-
Erromako legendazko fundazioa, Romuloren eskutik. Latino-sabina monarkia.
-
Atenasen, K.a. VI. mendean zehar, hainbat berrikuntza izan zen eta, ondorioz, orduko gobernu-sistema, oligarkia, “guztien gobernu” edo demokrazia bihurtu zen.
-
K.a. 509. urtetik aurrera, gobernatzeko era berri bat ezarri zen.
-
Filipo II.aren erregealdian, greziar kultura ondo ezagutzen zuena, (gaztaroan Tebasen bahituta denboraldi luzea egin baitzuen), armada osatu zen eta erresumaren helenizazioa bultzatu zen.
Alexandro Handia oso gazte zela hil zen, 33 urte zituela, eta haren inperioa, jeneralek banatu zuten; horrela sortu ziren erresuma helenikoak, eta erromatarrek konkistatu zituzten arte, iraun zuten. -
K.a. 500 urtetik, Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren.
-
K.a. V. mendean, greziar zibilizazioa bere gorenera iritsi zenean, Erroma herri txiki bat besterik ez zen.
-
XII. taulen legea ateratzea
-
Jazarriak gertatu arren, kristautasuna gogor sustraitu zen Erromatar Inperioko komunitateetan, eta berehala hasi zen giza-maila guztietara hedatzen. K.o. 313 urtean, Konstantino enperadoreak tolerantzia erlijiosoa aldarrikatu zuen.
-
K.a 305-282 urteetan
Ptolomeo boterea artu zuen Egiptom. -
K.o. III. mendetik aurrera, zenbait barne-arazok izugarri ahuldu zuten inperioa.
-
K.o. III. mendearen erdi aldera, inperioaren gainbehera hasi zen eta V. mendeko krisi larria izan zuen ondorio.
-
Tarentoko gerra. Grezia Handiaren konkista.
-
Piro-lehorreratzea.
-
Pirroaren porrota Beneventon
-
K.a. 272. urterako, Erromak Italiar penintsula osoa menpean hartzea lortu zuen.
-
K.a. 264. urtean, Kartagoren kontrako Gerra Punikoak hasi ziren.
-
Inperioaren goreneko unea K.o. 14. urtetik K.o. 235. urtera izan zen, Goiz Inperio izenez ezagutzen dena.
-
Anibalek aginte kartagoarra lortu du Hispanian.
-
Kartagotarren armadaren hornidura-bideak eteteko, erromatarrek bi armada bidali zituzten Ampuriasera (Girona), K.a. 218. urtean.
-
Garaipena lortu zuenean, Erroma une hartako potentziarik indartsuena eta Mediterraneoko mendebaldeko lurraldeen jabe bihurtu zen. K.a. II. eta I. mendeetan, Erromak hedatzen jarraitu zuen, Grezia eta ekialdeko Mediterraneoko lurraldeen zati handi bat konkistatu zuen.
-
K.a 196 urtean
Rosettako harria sortu zen. -
Herri batzuetan, ez zen beligerantziarik egon eta beste batzuk, baskoiak, erromatarren armada osagarrien parte izan ziren. K.a. 179. urte inguruan Graccurris (Alfaro) fundatu zuten.
-
Ondorioz, K.a. I. mendean, Errepublikak krisialdi latza izan zuen eta hainbat gerra zibil odoltsu izan ziren.
-
Erromatarrek K.a. I. mendean hartu zuten gaur egungo Euskal Herria.
-
Neron enperadorearengaraitik (K.o. 64. urtea), kristauak preso hartu eta torturatu egitenzituzten.
-
Konkistak berrehun urte iraun zuen, K.a. 19. urte arte, orduan menperatu baitzituzten penintsulako azken erresistentzia-guneak (Kantabriarrak eta Asturiarrak).
-
K.a 1800 urtean
Imperio berria sortu zen. -
Mesopotama eta Egiptoren garaia duela 8000 urte pasatu zen.
Baina zehatzagoak izatek duela 6000 urte K.a. -
K.a 5000 urtean
Egipto garaia eta Egipto behea sortu ziren. -
K.a 3100 urtean
Menes/Nermes gizona Iparraldea konkistatu zuen. -
K.a 2380 urtean
Luagal Zagezik printzea lortu zuen Sumer herrialdea. -
K.a 2370 urtean
Sargon erregeak sortu zuen lehenengo imperioa, Akad imperioa. -
K.a 2254 urtean
Noram-Sim Akaden erregetza lortu zuen. -
K.a 2120 urtean
Ur-Namuk III Ur-Dinastia sortu zuen. -
Augusto enperadorearen garaian, juduenartean, Nazareteko Jesus agertu zen. Haren jaiotzak gure egutegiko 0 urtea ezartzen du.
-
Aurrerago, K.o. 395. urtean, Teodosiok bitan banatu zuen, eta bi inperio sortu ziren.
-
- urtetik aurrera, herri barbaro batzuek (sueboak, bandaloak eta alanoak) Pirinioak zeharkatu eta Hispanian sartu ziren.
-
Urte batzuk geroago, 418. urtean, Erromako ituna sinatu zuten.
-
Arabiarren inbasioak Iberiar Penintsulako Erresuma Bisigodoaren 200 urteko historiari amaiera eman zion. Azken erregea, Rodrigo, Guadaleteko guduan hil zen, 711. urtean.