La filosofia es util 2

Filosofia historian zehar

  • Period: 3000 BCE to 500

    Antzinaroa

  • Tales Miletokoa
    590 BCE

    Tales Miletokoa

    Jonian jaia, filosofo, matematikari, geometra, fisikari eta greziar legislatzaile izan zen. Greziako 7 jakintzuen artean zegoen. Logosen landu zuen. Bererentzat akhé-a ura zen.
  • Parmenides
    520 BCE

    Parmenides

    Filosofo greziarra izan zen, familia noblen batean jaio zena. Izatearen kontzeptua da filosofiari gehitu zion gauzarik garrantzitsuena. Berarentzat akhé-a izatea izan zen. “Todo lo que hay ha existido siempre. Nada puede surgir de la nada. Y algo que existe, tampoco se puede convertir en nada”.
  • Heraklito
    500 BCE

    Heraklito

    Jonian jaiotako filosofoa izan zen, "el oscuro" ere deitua. Nahiz eta familia aristokratiko batean jaio, politikaria izatearen ideia bastertu zuen. Bere jakiturian zentratua bizi zen. Berarentzat arkhé-a sua zen. "Son distintas la aguas que cubren a los que entran al mismo río."
  • Pitagoras
    480 BCE

    Pitagoras

    Filosofo eta matematikari greziarra. Pitagorasen izena Pitagorasen teoremari lotuta dagoen arren, eta berak sortutako eskolak Antzinako Grezian matematikaren garapenari bultzada handia eman bazion ere, Pitagorasen garrantziak ideien historiaren esparrua ere hartzen du: bere pentsamenduak, mistizismoz eta antzinako erlijio mistiko eta ekialdekoen esoterismoz oraindik tindatua, hainbat gai eta motibo inauguratu zituen, Platonen bitartez mendebaldeko tradizioan arrasto sakona utziko zutenak.
  • Protagoras
    440 BCE

    Protagoras

    Filosofo greziar sofista izan zen. Edozerren bi aldeak defendatzeko gai zen. Irakazteagatik kobratzen zuen.
  • Sokrates
    350 BCE

    Sokrates

    Filosofo greziar handienetarikoa izan zen. Jakituria zen Sokratesentzat gauzarik grrantzitsuena. Filosofian desberdinatsun handia sorrarazi zuen. Bere ustez jakintza ez zen idatzi behar, herriarekin ahoz partekatu behar zen, hortaz, ez zuen idatzirik utzi. Berataz dakigun guztia bereondorengoengatik da.
  • Platon
    340 BCE

    Platon

    Sokratesen ikaslea eta Ariztotelesen irakaslea. Filosofo greziar honek Atenaseko eskola sortu zuen.
  • Aristoteles
    330 BCE

    Aristoteles

    Filosofo greziar hau, Platonekin batera, filosofiaren okzidentalaren aita dela esaten da.
  • Epikuro
    290 BCE

    Epikuro

    Filosofo greziarra izan zen, eta bere izena zeukan eskola sortu zuen. Hedonismo zrrazionalean eta atomismoa ziren bere doktrina.
  • Seneka
    20

    Seneka

    Idazle, filosofo, politikari eta mintzalaria izan zen. Moralismoaren barruan mugitzen zen. Erromatarra zen. "No hay vientop favorable para el que no sabe a dónde va"-Seneka
  • Period: 476 to 1520

    Erdi aroa

  • Agustin Santua Hiponakoa
    490

    Agustin Santua Hiponakoa

    San Agustin, idazle, teologo eta filosofo kristaua izan zen. Bihurtu ondoren, Hiponako apezpikua izan zen, Afrikako iparraldean, eta manikeoen heresien, donatisten eta pelagianismoaren aurkako borroka batzuk zuzendu zituen.
  • Tomas Akinokoa
    1259

    Tomas Akinokoa

    San Tomas Akinokoa presbiteroa, fraidea, teologoa eta Predikarien Ordenako filosofo katolikoa izan zen. Irakaskuntza eskolastikoaren ordezkari nagusitzat eta teologia sistematikoaren figura handienetakotzat hartzen da.
  • Gilen Okham
    1324

    Gilen Okham

    Filosofo, logiko, teologo eta fraide frantziskotar ingelesa izan zen, eskola tomisten eta eskotisten aurrean nominalismoaren ordezkari nabarmenena izateagatik ezaguna.
  • Period: 1453 to

    Aro modernoa

  • Tomas Moro
    1505

    Tomas Moro

    Pentsalari, teologo, politikari, humanista eta idazle ingelesa izan zen, eta gainera poeta, itzultzaile, Enrike VIII.aren kantziler, lege-irakasle, negozio zibilen epaile eta abokatu izan zen. Bere lanik ospetsuena Utopia da.
  • Francis Bacon

    Francis Bacon

    Filosofo, politikari, abokatu eta idazle ingeles ospetsua izan zen, enpirismo filosofiko eta zientifikoaren aita
  • Deskartes

    Deskartes

    René Descartes filosofo, matematikari eta fisikari frantsesa izan zen, geometria analitikoaren eta filosofia modernoaren aita, eta iraultza zientifikoaren atarian argi propioa zuen protagonistetako bat.
  • Hobbes

    Hobbes

    Filosofia politiko modernoaren sortzaileetako bat izan zen. Bere lanik ezagunena Leviatan (1651) da, non teoria kontraktualistaren oinarriak ezarri zituen, mendebaldeko filosofia politikoaren garapenean eragin handia izan zuena
  • Spinoza

    Spinoza

    Baruch Spinoza jatorri sefardi hispaniar-portugaldarreko filosofo nederlandarra izan zen. Arrazionalista zen.16
  • Locke

    Locke

    John Locke filosofo eta mediku ingelesa izan zen, enpirismo ingelesaren pentsalari garrantzitsuenetakotzat jotzen dena eta «Liberalismo Klasikoaren Aita» bezala ezagutzen dena
  • Leibniz

    Leibniz

    Gottfried Wilhelm Leibniz, batzuetan Gottfried Wilhelm von Leibniz, alemaniar politikaria, filosofoa, matematikaria, logikoa, teologoa, legelaria, liburuzaina eta politikaria izan zen.
  • Montesquieu

    Montesquieu

    Charles Louis de Secondat, La Brèdeko jauna eta Montesquieuko baroia, filosofo eta legelari frantziarra izan zen, eta bere lana Ilustrazioa izenez ezagutzen den mugimendu intelektual eta kulturalaren testuinguruan garatzen da.
  • Berkley

    Berkley

    Eragin handiko filosofo irlandarra izan zen, eta haren lorpen nagusia idealismo subjektiboa edo inmaterialismoa izenez ezagutzen den filosofiaren garapena izan zen, substantzia materiala bezalako abstrakzioen errealitatea ukatzen baitzuen.
  • Hume

    Hume

    David Hume filosofo, historialari, ekonomista eta saiakera-egile eskoziarra izan zen. Mendebaldeko filosofiaren eta Eskoziako Ilustrazioaren figura garrantzitsuenetako bat da. Enpirismoan, eszeptizismoan eta naturalismoan eragin handia duen sistema filosofikoagatik da ezaguna.
  • Rousseau

    Rousseau

    Jean-Jacques Rousseau poloniar frankofono bat izan zen. Aldi berean idazle, pedagogo, filosofo, musikari, botaniko eta naturalista izan zen, nahiz eta ilustratu gisa definitu zen.
  • Kant

    Kant

    Immanuel Kant Ilustrazioko filosofo eta zientzialari prusiarra izan zen. Kritizismoaren ordezkari eta idealismo alemanaren aitzindari nagusia izan zen. Europa modernoaren eta filosofia unibertsalaren pentsalari garrantzitsuenetakotzat jotzen da.
  • Hegel

    Hegel

    Georg Wilhelm Friedrich Hegel Idealismo alemanaren filosofoa izan zen, Modernitatearen azkena, "modernitatearen kontzientzia" bezala ere deitua.
  • Period: to

    Aro garaikidea

  • Marx

    Marx

    Filosofo, ekonomista, soziologo, kazetari, intelektual eta politikari komunista alemaniarra izan zen. Friedrich Engelsekin batera, sozialismo zientifikoaren, komunismo modernoaren, marxismoaren eta materialismo historikoaren aita da.
  • Nietzesche

    Nietzesche

    Friedrich Wilhelm Nietzsche filosofo, poeta, musikari eta filologo alemaniarra izan zen, mendebaldeko filosofiaren filosofo garrantzitsuenetakotzat jotzen dena, eta bere lanak eragin sakona izan du mendebaldeko historian zein kulturan. Nihilista zen.
  • Freud

    Freud

    Sigmund Freud jatorri juduko mediku neurologo austriarra izan zen, psikoanalisiaren aita eta XX. mendeko figura intelektual handienetako bat.Freuden teoriak eta ondorengo psikoanalistenak (batez ere Jacques Lacanenak) esparru teoriko gisa erabili ohi dira arte-, literatura- eta zinema-lanak aztertzeko.
  • Hussrel

    Hussrel

    Edmund Gustav Albrecht Husserl filosofo eta matematikari alemaniarra izan zen, Franz Brentano eta Carl Stumpf ikasleen ikaslea, fenomenologia transzendentalaren eta, horren bidez, mugimendu fenomenologikoaren sortzailea, XX. mendeko mugimendu filosofiko eraginkorrenetako bat.
  • Wittgenstain

    Wittgenstain

    Filosofo, matematikari, hizkuntzalari eta logikari austriarra izan zen, gerora nazionalizatu zena. Vienako zirkuluko positibista logikoengan eragin handia izan zuena.
  • Russell

    Russell

    fue un filósofo, matemático, lógico y escritor británico, ganador del Premio Nobel de Literatura. Tercer conde de Russell, pertenecía a una de las familias aristocráticas más prominentes del Reino Unido.
  • Heidegger

    Heidegger

    Filosofo alemaniarra izan zen. XX. mendeko pentsalari eta filosofo alemaniar garrantzitsuena da. Bere lanak, batez ere, fenomenologian eta Europako filosofia garaikidean eragina izan zuen arren, honez haratago ere eragina izan du arkitekturan, literatur kritikan, teologian eta zientzia kognitiboetan.
  • Hannah Arendt

    Hannah Arendt

    Hannah Arendt, alemaniar idazle eta teoriko politikoa izan zen, judutar erlijiokoa, eta nahiz eta bere burua judutar bezala izendatua ez izan, XX. mendeko filosofo garrantzitsuenetakotzat har daiteke. Filosofia politikoari buruzko lan garrantzitsuak argitaratu zituen, baina ez zuen onartzen «filosofo» gisa sailkatzea, eta «filosofia politiko» terminotik ere aldentzen zen: nahiago zuen bere argitalpenak «teoria politiko» aren barruan sailkatzea.
  • Jean-Paul Sartre

    Jean-Paul Sartre

    Jean-Paul Sartre filosofo, idazle, eleberrigile, antzerkigile, aktibista politiko, biografo eta literatur kritikari frantsesa izan zen, existentzialismoaren, postmodernismoaren eta marxismo humanistaren erakusle.
  • Foucault

    Foucault

    Foucault, batez ere, gizarte-erakundeen azterketa kritikoengatik da ezaguna, bereziki psikiatriagatik, medikuntzagatik, giza zientziengatik, espetxe-sistemagatik eta giza sexualitatearen historiari buruz egindako lanagatik.
  • Simone de Beauvoir

    Simone de Beauvoir

    Simone de Beauvoir filosofo, irakasle, idazle eta aktibista feminista frantziarra izan zen, gai politiko, sozial eta filosofikoei buruzko eleberri, saiakera, biografia eta monografien egilea. Bere pentsamendua existentzialismoaren korronte filosofikoan kokatzen da, eta bere Bigarren sexua funtsezkotzat jotzen da feminismoaren historian. Jean-Paul Sartre filosofoaren bikotekidea izan zen.
  • Levi Strauss

    Levi Strauss

    Claude Lévi-Strauss antropologo, filosofo eta etnologo frantziarra izan zen, XX. mendearen bigarren erdialdean bere diziplinako figura handienetako bat. XX. mendearen erdialdean, eragin nabarmena izan zuen gizarte-zientzietan, metodo propio bat garatuz: antropologia estrukturalista.
  • Karl Popper

    Karl Popper

    Karl Raimund Popper filosofo eta irakasle austriarra izan zen, nazionalizatu britainiarra, faltsazionismoa sortu zuelako eta faltsutasunaren eta demarkazio-irizpidearen teoriengatik ospetsua.
  • Habermas

    Habermas

    Jürgen Habermas filosofo eta soziologo alemaniarra da, filosofia politikoan, etikan, zuzenbidearen teorian eta hizkuntzaren filosofian egindako lanengatik ezaguna.