-
Period: to
1. atala
- Alderdi naziaren sorrera
- Arrakasta gutxirekin
- Egoera ekonomikoa egonkortze prozesuan
-
Hitler presentatu
Urte horretako irailean, Adolf Hitler Alemaniako Langileen Alderdi Nazionalsozialistan (NSDAP) sartzen da eta horrekin hauteskundeetara presentatzen da, baina oso arrakasta gutxirekin. -
Hitler buruzagia
NSDAPan sartu eta bi urte geroago alderdiaren buru bihurtzen da. -
Nazifikazioa
Buruzagia dela, alderdia berrantolatzend du eta indarkeria erabiltzeari ekin egiten dio: Eskuadroi paramilitarrak sortzen ditu -SA; Eraso Taldeak-, eta enblemak erabiltzen hasyen dira (alkandora arrea, erromatar erako agurra, ikurrak, musika, svastika...). Guzti honek alderdiaren gorakada bultzatzen du, hainbat jatorri desberdinetako jendea erakarriz. -
Estatu kolpea
Hitler eta naziek estatu kolpea ematen dute babierako gobernuan, baina arrakastarik gabekoa. Hilabete batzuk demokrazia horretan sartuta egoten dira.
Italian, bitartean, Mussolini buruzagia da eta alderdi faszistek agintea hartzen dute. -
Ideologia naziaren ezaugarriak
Nazismoaren ezaugarri generalak:
- Antidemokratikoa
- Antikomunista
- Antizemita
- Arraza aria
- Lider bakarra
- Inperio nazi bat nahi dute, alemaniaren menpe
- Antikapitalista
- Obra pubikoak egin lana sortzeko
- Ekonomikoki gustazten zuen
- Kontrola, garrantzitsuenetariko gauza bat -
Hitler kartzeletik atera
Hitler kartzelatik irtetzen da, eta "fürher" izena hartzen du. -
SAren sorrera
SA sortzen da, Hitlerren talde poliziarra -
Joseph Goebbels
Goebbels propagandista bezala oso ona da. Elektoratua zabaltzeko propaganda sistema sortzen du, masa handira heltzeko, klase ertaina eta aberatsa erakarri nahian. -
1929: Urte kaoitikoa
New York-eko burtsa erortzen da 1929an (29ko krak-a). Oso inpaktu handia izaten du, herrialde osotik garatuz eta Europara zabaltzen da. -
Period: to
2. atala
- Alderdi naziaren hazkundea eta nagusitasuna hauteskundeetan
- Krisi ekonomiko garaian
-
1930ko hauteskundeak
1930ko hamarkadan izandako krisiari esker alderdiak indar geldiezina bizi zuen, 1930ko hautezkundeetan 107 diputatu lortu zituzten (gorakada izugarria izan zen, 12 diputtatu zituztelako hasieran). -
1932ko hautezkundeak
Bi urte geroago, 1932an, alderdi naziak 230 diputatu lortu zituen. Hindenburg amore eman zuen. Alderdi naziak gobernuan sartu ziren (Hitler nahiz eta gehiengo osoa ez izan alderdi naziaren mi pertsona ministro izatea lortzen du, horrela gobernuan sarturik dago). -
1933ko hauteskundeak
Urte honetan beste hauteskunde batzuk egiten dira, parlamentuan akordio batera ez baitira heltzen, eta 288 diputatu lortzen dituzte. Parlamentua erre egiten da eta komunistei kolpatzen diete baina benetan errudunak naziak dira. Hori aprobetxatuz, komuistak errepresio handia izaten dute (adierazpen-, elkartzeko- eta komunikatzeko-eskubidea galdu zuten). Ez da kanpaina batere garbi bat. -
Legezko nazifikazioa
Hitler urte honetan gobernuburua da, eta legezko nazifikazioarekin hasten da;
- Elkartzeko eskubidea kendu
- Prentsa askatasuna mugatu
- Konstituzioa baliogabetu
- Parlamentuari eskumenik gabe uzten dio, naziak erabakiak
hartzen ditu kontrolik gabe -
Period: to
3. atala
- Alderdi nazia gobernuan eta estatuaren nazifikazio prozesua: barne politikan, kanpo politikan, ekonomian, gizarte mailan, holokaustoa.
-
Legeria (I)
- Alderdi guztiak ilegalizatu
- Sozialistak eta komunistak kartzelatu eta bere ondasunak kendu eta kapitalistak ere bai
- Sindikatuakilegalizatu bakarra nazia
- Sistema federala deuseztatu
- Administrazioa garbitu
- Artistak eta intelektualak ihez
- SA, SS, eta gestapo (polizia sekretua, himler, horren burua)
- Kontzentrazio esparruak, naziak ez zirenak, aria berberakoa ez zirenak, juduen aurkako erasoak, bere dendak apurtu
-
Legeria (II)
- Labana luzeko gaua izaten da; SS-ak (hitlerren polizia) SA (naziaren poliziako buruzagiak) hiltzen ditu
- Nazia ez da kapitalista (nacional socialista)
- Hinderburg (presidente demokrata izan dena) hiltzen da
- Estatu burua eta gobernu burua hartzen du bere pertsonean Hitler
- Langabezia jaistea lortzen du, arma industriari esker
-
Arraza proiektuak
Arraza proiektuak hasten dira; antizemitak ludenberg-ko legeak, eta judutarren kontrako legeak egiten dira, eta judutarrek alemaniako nazionalitatea galtzen dute. -
Espainiako Gerra Zibila
Hitler Frankoren aldeari laguntzen dio. -
Herrialde Faszisten arteko akordioak
Espainian gerra zibila bizi ari den bitartean, Erroma Berlín arteko eje sortzen da (Hitler-Mussolini), eta Alemania eta Japoniaren arteko akordioa ere. -
Gernikako bonbardeaketa
1937an Hitlerren parteko Alemandarrek Gernika bonbardeatzen dute. -
Judutarren errepresioa eta identifikazioa
Judutarren kontran erazoak egoten dira, David izarra jarri behar dute bere arropan, identifikatuak izateko era errazago batean. Malformazioak zituzten haurrak desagertzea nahi dute, Austria inbaditzen dute, Frantziako probintzia bat eta Sudeteak. -
Bigarren Mundu Gerra hastearen aurreko
Hasieran Txekia osoa inbaditzen dute, Sobietar Batasuna -Stalin (komunista)- eta Hitler akordio batera heltzen dira "acuerdo de no agresión mutua", horren atzean Polonia banatzea bien artean da bere plana, Alemania Inglaterrari sartu nahi menperatzeko, irailaren 1ean Inglaterra Alemaniari gerra deklaratzen dio eta Bigarren Mundu Gerra hasten da (eta Frantzia eta Errusia). -
Beste herrialde batzuk faszistak bihurtzen dira
Hungaria, Finlandia, Bulgaria, Errumania eta Espainia faszismora pasatzen dira. -
Bibliografia
- Irakasleak erraztutatko apunteak
- Liburuko informazioa
- Google-en konfirmatutako data batzuk (diferente web-ei esker)
