Acueducto romano de segovia.jpg

AINTZINAROA

By xdayana
  • Egiptoko hasiera
    5000 BCE

    Egiptoko hasiera

    -Afrikako Erdialdeko lautadetatik zetorren giza talde bat Nilo bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen eta herri txikiak eraikitzen hasi ziren. Herri horiek, pixkana-pixkana, elkartu egin ziren eta herri handiagoak sortu zituzten.
    -Herri horiek, pixkana-pixkana, elkartu egin ziren eta herri handiagoak sortu zituzten. Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Garaia, hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean.
  • Period: 3500 BCE to 2000 BCE

    Sumer

    Denborak aurrera egin ahala, inguru horretan hainbat herri sortu zen. Ezagutzen ditugun lehenak sumertarrak eta akadiarrak izan ziren. Lehenengoak hegoaldean bizi ziren eta iparralderago bigarrenak. Hiri-estatuetan bizi ziren eta horietako bakoitzak biztanleak elikatzeko behar hainbat lur zituen; beren burua gobernatzen zuten, hau da, independenteak ziren. Eta gainerako hirietatik edo herri nomadetatik babesteko harresi handiak egin zituzten herritarrek.
  • Mesopotamiaren idazkera
    3300 BCE

    Mesopotamiaren idazkera

    Kuneirformearen idazkera
  • Menes edo Nermer
    3100 BCE

    Menes edo Nermer

    Hegoaldeko Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100. urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte.
  • Period: 3100 BCE to 100 BCE

    Egipto

    Zenbat denbora egon zen Egiptoko zibilizazioa?
  • Sumer batzea.
    2380 BCE

    Sumer batzea.

    Lugalzagesik, Umma herriko printzeak, Ur, Uruk, Larsa eta Lagash herrien boterea hartu zuen, eta Sumer herrialdea lehen aldiz batzea lortu zuen.
  • Akkad
    2370 BCE

    Akkad

    -Behe Mesopotamian
    -Akad herriko Sargon erregeak inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zen.
  • Period: 2355 BCE to 2279 BCE

    Sargon I handiaren erregetza

    Geroago, jatorri ezezaguneko pertsonaia batek, Sargonek, Kish herriko boterea hartu zuen eta lurralde osoa bere menpe eduki zuen. Sargon I Handiaren erregetzan.
  • Period: 2254 BCE to 2218 BCE

    Naram-Sin

    Akaden inperioaren goieneko unea Naram-Sin erregetzan lortu zen, baina, hura hil eta gero, barruko arazo batzuek agertu ziren.
  • Lehenengo zigurata
    2120 BCE

    Lehenengo zigurata

    Hiri-estatu batzuetako agintariek (Lagasheko Gudea, Urukeko Utu-hegal, Urko Ur-namu etab.) gutiak botatzea lortu zuten.Ur-Namuk III. Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zuen.
  • Hammurabiren kodea
    1700 BCE

    Hammurabiren kodea

    Mesopotamiarrek kodeetan biltzen zituzten legeak erabiltzen zituzten beren bizimodua gobernatzeko. Guztietan ezagunena Hammurabiren kodea da. Hammurabi K.a. 1.700 urte inguruan Babiloniako erregea izan zen.
  • Inperio Zaharren suntsiketa
    1700 BCE

    Inperio Zaharren suntsiketa

    Barneko matxinadek Inperio Zaharraren suntsiketa ekarri zuten. Horren ondorioz, ezegonkortasuna nabarmena izan zen; ondoren, Erdiko Inperioa sortu zen (XI. dinastiatik XIII.era ). Garai hartan ureztatzeko lan handiak egin ziren. Hicso Asiako herriaren inbasioarekin batera, K.a. 1700 urte inguruan, bukatu zen garai hau.
  • Period: 1600 BCE to 1100 BCE

    Garai Mizenikoa

    Mizenastar zibilizazioa duela gutxiko Heladiko garaian garatu zen, hau da, Brontze Aroko azken zatian, K.a. 1700-1050 artean. C. gutxi gorabehera. Grezia kontinentalaren lehen zibilizazio aurreratua da, jauregi-egoerekin, hiri-antolaketarekin, artelanekin eta idazketa-sistemarekin.
  • Period: 1194 BCE to 1184 BCE

    Troiako gerra

    Troiak zaldia Atenea jainkosaren oparia zela uste zuen, baina, gaua iristean, soldadu greziarrak zaldiari irten, hiriko ateak ireki eta Troia arpilatu zuten. Heleniarrek Helena eraman zuten, Troiako erregea hil zuten eta Troiako hiria erabat erre zuten.
  • Polisen agerpena
    800 BCE

    Polisen agerpena

    "Polis" Antzinako Greziako hiri-estatu independenteei emandako izena da, Aro Ilunean sinezismo izeneko biztanle-gune eta -taldeen agregazio-prozesu baten bidez sortuak.
  • Lehen Joko Olinpikoen ospakizuna.
    776 BCE

    Lehen Joko Olinpikoen ospakizuna.

    Antzinako Grezian, Joko Olinpikoak, Greziako zenbait hiri-estatutako ordezkariek K. a. 776. urtetik aurrera jokatutako lehiaketa atletiko batzuk izan ziren. C.
  • Period: 776 BCE to 499 BCE

    Garai arkaikoa

    Aro arkaikoa Antzinako Greziaren historiaren periodizazio bat da, historiografiak Hebrade aurreko arotik atera eta greziar zibilizazioaren ezaugarriak osatu ziren garaia bereizten duena, eta ondorengo Aro Klasikoan erabat kristalizatuta geratuko dena. K. a. VIII. eta VI. mendeen artean.
  • Period: 771 BCE to 717 BCE

    Romulo

    Romulo Erromako sortzaile eta lehen erregea izan zen. Hainbat tradiziok Romulori eta bere garaikideei egozten diete Erromako erakunde legal, politiko, erlijioso eta sozial zaharrenetako askoren ezarpena.
  • Period: 771 BCE to 753 BCE

    Remo

    Erromatar mitoaren arabera, Romulo eta Remo anaia bikiak izan ziren Erromaren sortzaileak. Azkenean, Romulo izan zen fundatu zuena, eta bere lehen errege bihurtu zen. Ikerketaren zati handi batek eszeptikoa izaten jarraitzen du legenda honen aurrean, hiriaren jatorria K. a. C.
  • Erromako monarkia
    753 BCE

    Erromako monarkia

    Erromatar Monarkia Antzinako Erromaren historiako garairik zaharrena izan zen, Erromatar Estatua erregeek gobernatu zutenekoa. Tradizioz, Romulok Erroma hiria sortu zuenean hasi zen, K. a. 753 urteko apirilaren 21ean. K. a. 509. urtean azken erregea kanporatu zutenean amaitu zen.
  • Erromako errepublikaren sorrera
    509 BCE

    Erromako errepublikaren sorrera

    Erromatar Errepublika, Erromaren historiako garai bat izan zen, erregimen errepublikarra estatu forma bezala ezaugarritua, K.a. 509 urtetik aurrera hedatzen dena. K. a. 27 arte, Luzio Tarkinio Harroa azken erregearen kanporatzearekin Erromatar Monarkiari amaiera eman zitzaionean.
  • Period: 500 BCE to 338 BCE

    Garai klasikoa

    Garai klasikoa,greziar zibilizazioaren bikaintasuna duena, bi hiri garrantzitsuenen osotasunarekin,Esparta eta Atenas.
  • Maratoiko bataila
    490 BCE

    Maratoiko bataila

    Maratongo bataila lehen gerra medikoaren amaiera definitu zuen borroka armatua izan zen. 490. urtean gertatu zen. eta Atikako ekialdeko kostaldean, Atenastik kilometro gutxira dagoen Maraton hiriko soroetan eta hondartzan gertatu zen.
  • Period: 470 BCE to 400 BCE

    Miletoko Aspasia

    Grezia klasikoko emakumerik liluragarrienetako bat izan zen.
  • Greziako partenoia
    447 BCE

    Greziako partenoia

    Partenoia, Atenasen babesle zen Atenea Partenosi eskainitako tenplu bat da, eta doriar oktostilo handienetako bat, oso ohikoa ez dena, Pentelikoko marmol zuriz egina eta Parosko marmolezko teilez estalia, kontserbatzen direnak. 447 urteen artean eraiki zen. K. a. eta 432. k.
  • Period: 445 BCE to 429 BCE

    Perikles

    Perikles legelari, magistratu, jeneral, politikari eta hizlari atenastar garrantzitsua izan zen hiriko urrezko aroan.
  • Atenas Espartaren aurka
    431 BCE

    Atenas Espartaren aurka

    Peloponesoko gerra Antzinako Greziako gatazka militar bat izan zen, Deloseko Ligak eta Peloponesoko Ligak osatutako hiriei aurre egin ziena. Tradizionalki, historialariek hiru fasetan banatu izan dute gerra.
  • Alejandro Magno
    336 BCE

    Alejandro Magno

    Tronura igo ondoren, Alejandrok aitaren ondarearekin jarraitu nahi izan zuen, greziar polis guztiek onartua. Persiar Inperioaren konkista izan zen bere helburua hasieratik, K. a. 334. urtean konkista hasiz. Urte horretan 40.000 gizoneko armada gidatu zuen pertsonen aurka, Greziaren mendekua bilatuz Mazedoniako estandartepean.
  • Period: 336 BCE to 30 BCE

    Garai helenistikoa

    Garai helenistiko edo alexandriar bezala ezagutzen da Antzinaroko etapa bat, Grezia Klasikoaren gainbeheraren eta erromatar boterearen sorreraren arteko trantsizioa hartzen duena, Inperioa Erromatar inbasio baten ondoren desagertzera eramango duena.
  • Greziak Egipto konkistatu
    332 BCE

    Greziak Egipto konkistatu

    Ondoko herri batzuen, asiriar edota persiarren inbasioa jasan ondoren, Greziak Egipto konkistatu zuen. Alexandro Handia hil eta gero, horren jeneral izan zen Ptolomeok dinastia bat fundatu zuen
  • Rossetako harria
    196 BCE

    Rossetako harria

    Egiptoko Rosetta herritik hurbil, hiru alfabeto desberdin (hieroglifikoa, demotikoa eta grekoa) erabiliz garbatutako basaltozko harri bat aurkitzea -oinarrizkoa izan zen Egiptoko idazketa hieroglifikoa deszifratu ahal izateko.
  • Graccurris (Alfaro)
    179 BCE

    Graccurris (Alfaro)

    .a. 179. urte inguruan Graccurris (Alfaro) fundatu zen.
  • Period: 58 BCE to 51 BCE

    Julio Cesar

    Kaio edo Gaio Julio Zesar I. mendeko politikari eta militar erromatarra izan zen. K. a., Julio Zesar patrizioetako kidea, Erromako Estatuko magistraturarik gorenetara iritsi zena eta Errepublikaren politika menperatu zuena, Senatuko alderdi kontserbadoreenari aurre egin zion gerra zibilean garaitu ondoren.
  • Erromako goi-inperioa
    27 BCE

    Erromako goi-inperioa

    Goi Inperioa, ohi, Erromatar Inperioa estaltzen duen garai historikoaren lehen erdia ezagutzen den izena da, bere goraldia ulertzen duena, ekoizpen esklabistaren hedapen betean.
  • Period: 27 BCE to 476 BCE

    Erromako Imperioa

    Gerra zibil horien guztien ondorengo garaileak, Zesar Augustok, Errepublika de facto ezabatuko du eta Erromatar Inperioa bezala ezagutzen den pertsona bakarreko gobernu zentralizatu bat sendotuko du.
  • Prima Portaren eskultura
    20 BCE

    Prima Portaren eskultura

    Augusto Prima Porta arte erromatarraren propaganda-funtzio horren adibide bikainenetako bat da. Eskultura K.a. 20. urte inguruan egin zen. K. a. Augustok bere burua enperadore izendatu eta gutxira. Nahiz eta honek 40 urte inguru izan, bere aurpegia gazteagoa eta indartsuagoa den pertsona batena da.
  • Odisea
    8 BCE

    Odisea

    Odisea greziar poema epiko bat da, 24 kantuz osatua, Homero poeta greziarrari egotzia. K. a. VIII. mendean konposatu zela uste da. K.a. Greziak Asia Txikiko mendebaldeko kostaldean zituen kokalekuetan. Beste autore batzuen arabera, Odisea K. a. VII. mendean osatu zen.
  • Ilotas
    5 BCE

    Ilotas

    Antzinako Helade, ilotak, Espartaren morroiak ziren, bereziki lazedemondarren esklaboak. Ez dira nahastu behar esklabo merkantziekin. Ilotismoa Greziako beste gizarte batzuetan ere badago, hala nola Tesalian, Kretan edo Sizilian.
  • Minostar Kultura
    3 BCE

    Minostar Kultura

    Greziar zibilizazioaren aurretik, minoika Brontze Aroko kultura bat da, eta bere sustraian egeo munduaren jatorriak berak daude.
  • Erromako koliseoa
    72

    Erromako koliseoa

    Koliseoa edo Flavio anfiteatroa, Erromatar Inperioaren garaiko anfiteatro bat da, I. mendean eraikia. Erromatar Foroaren ekialdean dago, eta Erromatar Inperioan eraiki zirenen artean handiena izan zen.
  • Erromako Panteoia
    125

    Erromako Panteoia

    Agripako Panteoia edo Erromako Panteoia antzinako tenplu erromatar bat da gaur egun, eliza katoliko bezala sagaratua, Erromako hirian kokatua, Italian, Marko Agripak Augustoren gobernuan enkargatutako aurreko tenplu baten lekuan.
  • Erromatar inperioaren erorketa
    476

    Erromatar inperioaren erorketa

    476ko irailean. K. a. Mendebaldeko Europan erromatar inperioak, 500 urtez existitu zen superestatu zentralizatuak, bandalo, ostrogodo eta bisigodoen inbasioen pean erori zenak, existitzeari utzi zion
  • Napoleon harri aurkitu.

    Napoleon harri aurkitu.

    Rosettako harria, Napoleonen armadaren soldaduek aurkitu zuten.